„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
MONIUSZKO Stanisław (5 V 1819 Ubiel k. Mińska Litewskiego - 4 VI 1872 Warszawa)Był synem Czesława M. i Elżbiety z Madżarskich (Madzarskich). Po odbyciu wyższych studiów muz. w Berlinie, w 1840-57 mieszkał i działał w Wilnie, wybitnie przyczyniając się do ożywienia wil. środowiska muzycznego. W 1842 starał się o stanowisko dyrygenta orkiestry t. cesarskich w Petersburgu. W 1847 przygotował i poprowadził montaż estradowy najwcześniejszej wersji „Halki”. Od ok. 1850 sporadycznie dyrygował przedstawieniami operowymi w t. wil., a także podczas wyjazdów tego t. do innych miast. W 1854 w Wilnie dyrygował premierą dwuaktowej „Halki”. Komponował w tym czasie ilustracje muz. do sztuk teatr., m.in. do „Sabaudki, czyli Błogosławieństwa matki” i „Kaspra Hausera”.
W 1858 przeniósł się na stałe do Warszawy, gdzie po sukcesie „Halki” wzbogaconej muz. i rozbudowanej do czterech aktów, zaproponowano mu stanowisko pierwszego dyrygenta z tytułem dyrektora opery WTR. Stanowisko to objął 1 VIII 1858 (nominacja z dnia 9X 1858) i piastował je (obok J. Quattriniego) do końca życia. Na scenie T. Wielkiego prowadził przede wszystkim swoje opery, a więc: „Flisa” (1858), „Hrabinę” (1860), „Verbum nobile” (1861), „Straszny dwór” (1865), „Parię” (1869); sporadycznie także przedstawienia innych oper: „Haydee”, „Koń spiżowy”, „Zampa”, „Kady”, „Antreprener”, „Traviata”, „Wolny strzelec” i operetek: „Pierwszy dzień szczęścia”, „Sinobrody”.
Jego twórczość kompozytorska dla teatru była rozległa i miała zasadnicze znaczenie dla rozwoju opery polskiej. Komponował nie tylko opery poważne, ale także komiczne, operetki i wodewile („Nocleg w Apeninach”, „Ideał”, „Karmaniol”, „Loteria”, „Nowy Don Kiszot”, „Bettly”, „Jawnuta"); muzykę do baletów („Figle szatana”, „Libelta, albo Zemsta owadu”, „Monte Christo"); fragmenty baletowe, uwertury do sztuk i oper („Fedra” J. Racine'a, „Hamlet” i „Kupiec wenecki” W. Szekspira, „Koń spiżowy” D. Aubera, „Wesołe kumoszki z Windsoru” O. Nicolaia). Był twórcą kantaty „Widma” - muzyki do II cz. „Dziadów” A. Mickiewicza. Od 1865 dyrygował „Widmami” na estradach Lwowa, Warszawy, Wilna, Krakowa. Od 1866 wykładał w Warsz. Instytucie Muzycznym. Ożeniony był z Aleksandrą Muller (ślub 25 VIII 1840).