„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
KARASIŃSKI Edmund Wiktor właśc. E. Karaś-Karasiński (2 X 1885 Kozłów Szlachecki k. Sochaczewa - 8 XI 1975 Kielce), aktor, śpiewak, reżyserBył synem Ignacego i Waleni Karaś-Ka-rasińskich, ojcem aktorki Janiny
Karasińskiej-Tomaszewskiej. Szkołę średnią ukończył w Łowiczu, nast. uczył się śpiewu u S. Dudzińskiego w Warszawie. Debiutował w 1906 w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie, w partii Stolnika („Halka"). W 1908 został zaangażowany do zespołu operowego w T. Miejskim we Lwowie i był tam do 1917. W 1917 zaangażował się do T. Ludowego (od 1918 pn. T. Powszechny) w Krakowie i do 1919 śpiewał tu partie operetkowe, takie m.in. jak: Agamemnon („Piękna Helena"), Maksimus („Lalka” E. Audrana), Pluto („Orfeusz w piekle"). W 1919 powrócił na jeden sez. do t. lwow.; w sez. 1920/21 występował w warsz. t. Miraż, potem uczestniczył w tzw. sez. operowych w Krakowie; śpiewał m.in. niewielkie, drugorzędne partie, takie jak: Spoletta („Tosca"), Bricot („Apasze"), Goro („Madame Butterfly"). W sez. 1923/24 występował w operetce krak.; wg L. Sempolińskiego tu także reżyserował, m.in. „Królową przedmieścia”, „Trójkę hultajską”, „Nastroje karnawałowe”. Od sez. 1924/25 był w T. Polskim w Katowicach (występował także w T. Miejskim w Sosnowcu). Grał tam przede wszystkim w repertuarze dram. m.in. takie role jak: Laszkiewicz („Kościuszko pod Racławicami"), Bańkowski („Stary kawaler"), Rastakowski („Rewizor"), Wójt („Sędziowie"), Wojtek („Wesele"), Jasiek Nalepa („Królowa przedmieścia"), Jeniec („Gałązka rozmarynu"), Ogrodnik („Romantyczni"). W roli Laertesa („Powrót Odysa") 3 IV 1939 obchodził w T. Polskim w Katowicach jubileusz trzydziestolecia pracy scenicznej. II wojnę świat. spędził w Krakowie, pracując jako urzędnik. Do teatru powrócił w 1945 i do 1947 występował w T. im. Jaracza w Olsztynie, w sez. 1947/48 w T. Komedia Muzyczna w Krakowie, potem w krak. t. Siedem Kotów. Na sez. 1948/49 przeniósł się do T. Miejskiego w Rzeszowie, w 1949-53 grał w T. Młodego Widza w Krakowie, a od lutego 1954 do końca życia w T. im. Żeromskiego w Kielcach. W tym mieście obchodził 27 X 1956 jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artyst. jako Cześnik („Zemsta"), 26 V 1966 - sześćdziesięciolecia jako Ciaputkiewicz („Grube ryby") i w 1973 jubileusz sześćdziesięciopięciolecia jako Pierczychin („Mieszczanie"). W pocz. swej kariery scen. występował w repertuarze operowym i operetkowym. Dużą popularność zdobył w ostatnim okresie swojej działalności jako aktor charakterystyczny. J.P. Gawlik nazwał go „bardzo dobrym aktorem o precyzyjnym i dojrzałym sposobie gry doprowadzonym do perfekcji w repertuarze realistycznym”. Wszystko, co grał „nosiło piętno autentyczności i rzetelności, przez co nawet drobiazgi czy epizody opracowane przez niego miały znamię prawdziwej sztuki”. O jubileuszowej roli Cześnika pisano: „Trudno było wymarzyć właściwszy prezent jubileuszowy dla aktora o wyraźnie zaznaczonej kontuszowej sylwetce"; „Rolę związaną z nazwiskami największych mistrzów sceny polskiej jubilat wypełnił właściwym akcentem słowa i gestu o frenklowskim iście zacięciu. Dzięki temu zyskał dowód uznania widowni.” („Życie Radomskie” 1956). Rola Ciaputkiewicza zdaniem recenzenta „pasowała do niego jak ulał”, „wszyscy znający jubilata odnajdowali w dziaduniu cechującą go serdeczność połączoną z dyskretnie kostycznym uśmiechem. W roli tej zademonstrował doświadczenie zdobyte w długiej karierze”, „staranności w opracowaniu roli i opanowaniu tekstu pozazdrościć może sędziwemu jubilatowi niejeden młody aktor” („Życie Radomskie” 1966). Do końca życia zachował wspaniały, niski głos i wielki temperament sceniczny.
Edmund Wiktor Karaś-Karasiński
(ID: teatr.22166.1)
