Helena Szymańska z Borkowic (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

SZYMAŃSKA Helena (9 IV 1868 Lwów - 13 XI 1954 Skolimów), aktorka
Była córką => Heleny Sz. i, wg relacji współczesnych, hr. Witolda Dunin-Borkowskiego. Po śmierci matki wychowywali ją aktorzy A. i B. Linkowscy. Już w lecie 1879 grała role dziecinne w warsz. t. ogr. Eldorado. W 1883 brała udział w przedstawieniach amatorskich Warsz. Tow. Dobroczynności, a 18 IX tego roku debiutowała w WTR w roli Gabrieli („Nowe godło"). W sez. 1883/84 występowała w Tarnowie w zespole A. Jarszewskiej, w 1885-87 u A. i B. Linkowskich, m.in. w Rzeszowie i Zaleszczykach. W końcu 1888 debiutowała w t. lwow. w roli Grajka („Mój mały"), w sez. 1889/90 występowała w t. lwow., w sez. 1891/92 w zespole Ł. Kościeleckiego w Petersburgu, w 1892-96 w Stanisławowie, w zespołach L. Kwiecińskiego, W. Antoniewskiego, J. Reckiego, w 1898 zapewne w zespole A. Mullera m.in. w Szczawnicy, w lecie 1901 w T. Ludowym w Krakowie, w 1901-02 w zespole J. Myszkowskiego w Kaliszu, w 1903 w t. letnim w Parku Krakowskim, w 1903-1904 w t. łódz. (wiadomości z 1901-04 nie są pewne, ponieważ w tym czasie działała również inna aktorka tego imienia i nazwiska). W 1904 występowała w T. Ludowym w Krakowie, w 1905-06 w zespole objazdowym G. Morskiej, J. Popławskiego i A. Mielewskiego, w 1906-10 w t. wil., latem 1911 w zespole S. Książka w warsz. t. Renaissance, później u J. Popławskiego, m.in. w Żytomierzu i Kijowie, w sez. 1913/14 u H. Klimontowicza w Kaliszu. W 1915 wyjechała do Moskwy, gdzie występowała w T. Polskim pod kier. B. Szczurkiewicza, a w 1916 u A. Szyfmana, reżyserowała też przedstawienia amatorskie w Domu Polskim. W 1919 powróciła do Warszawy i podobno występowała w T. im. Staszica, ale wkrótce ustąpiła ze sceny. Przez wiele lat mieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.
Po pierwszych występach M. Chomiński chwalił jej „czucie, zrozumienie, naturalność”, ale ganił głos „chrapliwy"; w wiele lat później M. Morozowicz-Szczepkowska określiła ją jako „nieznośną recytatorkę”, która jednak „miała tę wielką zaletę, że wszystkie role umiała na każde zawołanie”. Początkowo występowała w rolach chłopięcych i naiwnych, później charakterystycznych; grała m.in. Pazia („Maria Stuart” J. Słowackiego), Wandę („Grube ryby"), Anielę („Śluby panieńskie"), Radczynię („Wesele"), Gwinonę („Lilla Weneda").

Helena Szymańska z Borkowic (ID: psb.34265.6)

Rodzice

Inne małżeństwa i dzieci ojca: Witold Franciszek hr. Dunin-Borkowski z Borkowic h. Łabędź, rodzeństwo, bratankowie lub siostrzeńcy/bratanice lub siostrzenice

Inne małżeństwa i dzieci matki: Helena Hessa Palińska, rodzeństwo, bratankowie lub siostrzeńcy/bratanice lub siostrzenice

Stryjowie lub wujowie oraz ciotki, i kuzynki

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi