Alojzy Fortunat Gonzaga Żółkowski (ID: le.1710.1.6)

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

W stopniach ° wyrażona liczba ogniw w łańcuchu, w którym każda następna osoba jest dzieckiem, rodzicem lub małżonkiem poprzedniej;
wersja pełna (przy opłaconym abonamenice) pokazuje wykres powiązania; w wersji darmowej kliknięcie prowadzi do strony o danej osobie.

1. KOSTECKA Nepomucena (1807-1847) aktorka 1°
2. OSTROWSKI Kazimierz (1848-1880) rzeźbiarz 5°
3. GOŁOŃSKI Andrzej (1799-1854) budowniczy, profesor UW 5°
4. OSTROWSKI Stanisław Kazimierz (1879-1947) rzeźbiarz 6°
5. OSTROWSKI Witold Tadeusz (1875-1942) komisarz sądowy, działacz polityczny i społeczny 6°
6. BENTKOWSKI Feliks Jan (1781-1852) historyk, filolog 7°
7. OSTROWSKA Bronisława Edmunda (1881-1928) poetka, tłumaczka 7°
8. BENTKOWSKI Alfred (1813-1850) lekarz, zmartwychwstaniec, emigrant 8°
9. BENTKOWSKI Leon Jarosław (1823-1889) kustosz muzeum 8°
10. BENTKOWSKI Władysław (1817-1887) powstaniec 1848, 1863, poseł 8°
11. STRONCZYŃSKI Kazimierz (1809-1896) przyrodnik, paleograf, numizmatyk, sfragistyk, heraldyk, kolekcjoner 9°
12. KRZYŻANOWSKI Hieronim (1819-1875) profesor prawa kanonicznego 9°
13. GRABSKI Władysław (1874-1938) minister skarbu, polityk, ekonomista 9°
14. HEMPEL Jan Hieronim (1877-1937) publicysta, filozof, działacz ruchu robotniczego 10°
15. STRONCZYŃSKI Karol (1873-1938) inżynier technolog, przedsiębiorca budowlany 10°
16. PAPIEWSKA Anna Wanda (1883-1974) działaczka społeczna, posłanka 10°
17. DMOCHOWSKI Franciszek Salezy (1801-1871) tłumacz, redaktor, wydawca 10°
18. HEMPEL Jan Marian (1818-1886) naukowiec, organizator górnictwa 11°
19. KIEDRONIOWA Zofia (1872-1952) historyk, działaczka społeczno-polityczna 11°
20. GRABSKI Stanisław (1871-1949) polityk, ekonomista, publicysta 11°

Uwagi

• „Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

  ŻÓŁKOWSKI, Ziółkowski, Fortunat Alojzy Gonzaga (2 XI 1777 - 11 IX 1822 Warszawa), aktor
  Był synem szlachcica, dzierżawcy folwarku w woj. nowogródzkim, mężem - Marii Ludwiki Ż., ojcem => Nepomuceny Kosteckiej, => Alojzego Gonzagi Jazona Ż. i => Lucjana Ż. Uczył się w szkole w Krzemieńcu. Brał udział w powstaniu 1794. Po śmierci rodziców opiekował się nim stryj, gen. Florian Ż.; w 1795 umieścił on bratanka w kancelarii adwokata J. Dzierzkowskiego we Lwowie. W 1797 Ż. udał się do Warszawy i wstąpił do t. prowadzonego przez A. Truskolaską. Debiutował zapewne w końcu 1798 w roli Ekonoma („Wdzięczni poddani panu"). Początkowo nazwisko jego pisano Ziółkowski (oboczność ta występuje także w nazwisku jego krewnych); od 1801 stale używał nazwiska Żółkowski. Od jesieni 1799 przeszedł wraz z zespołem warsz. pod kierownictwo W. Bogusławskiego. W 1801 otrzymał pierwszy benefis. W maju i czerwcu 1801 wraz z częścią zespołu Bogusławskiego występował w Kaliszu i Poznaniu. Odtąd często wyjeżdżał z zespołem warsz. do tych miast, a także do Łowicza, Krakowa, Gdańska i Białegostoku. 1 I 1808 ożenił się z panną Letwo, a po jej śmierci poślubił 9 II 1814 aktorkę Marię Ludwikę Ebel. Był członkiem loży masońskiej Tarcza Północy (st. III). W ostatnich latach życia poważnie chorował, grał jednak nadal. 14 VI 1822 odbyło się na jego dochód przedstawienie „Krakowiaków i Górali” z udziałem wszystkich artystów T. Narodowego. Za pieniądze uzyskane z tego benefisu wyjechał na kurację do Marienbadu. Po powrocie wystąpił już tylko kilka razy; ostatni raz na dwa tygodnie przed śmiercią 23 VIII 1822 jako Des Mazures („Zmyślone niewiniątko"). Pogrzeb jego był pierwszym manifestacyjnym pogrzebem aktorskim z udziałem tłumów.
  Był „twarzy okrągłej, oczu wypukłych, wzrostu średniego” (K.W. Wójcicki, cytowane wg J. Lipińskiego). W pierwszych latach grał najczęściej role służących, urzędników, wojskowych w komediach i wodewilach. Śpiewał też czasem w operach, choć głos miał przeciętny. Początkowo zyskiwał również pochwały w rolach dramatycznych, jak np. Gomez („Cyd"), Franciszek Moor („Zbójcy"). Największe sukcesy odnosił jednak w rolach komicznych. W 1802 stworzył jedną z najlepszych swoich postaci - Miechodmucha („Krakowiacy i Górale"); inne ważniejsze role z wczesnego okresu: Kartofel („Sługa dwóch panów"), Gaweł („Gaweł na księżycu") i Lurwell („Henryk VI na łowach"). Pewien wpływ na jego grę wywarł występujący w 1804 komik niem. K. Dobbelin. Ż. był dosadny w mimice i geście, rubaszny na scenie, w grze swobodny, bezpośredni. Był mistrzem w nawiązywaniu kontaktu z publicznością i wkrótce stał się ulubieńcem nie tylko galerii ale i paradyzu. Nawet Iksowie pisali o nim: „Nikt lepiej od niego nie posiada daru śmieszenia i nikt więcej rozmaitości nadać nie zdoła grze tak niemej, jak głosowej”. Sposób jego gry spotkał się jednak także z poważnymi zastrzeżeniami. E. Murray zalecał mu, aby „nie zastępował rozsądnych wyrażeń grą słów bez sensu, nie mówił żartów, które podobają się tylko dzięki swej śmieszności, kalamburów pozbawionych dowcipu i inwencji, dwuznacznych, zahaczających o rozpustę zwrotów i tych dziecinnych konceptów, które zaczynają tracić swoją wziętość nawet w najgorszych teatrach włoskich” (cytowane wg E. Szwankowskiego). Gdy w 1814 dyrekcję T. Narodowego objął L. Osiński, usiłował on zmienić styl gry Ż. zalecając mu wzorowanie się na aktorach warsz. t. francuskiego. Również Iksowie w swych recenzjach zarzucali mu, że „więcej by jeszcze komiczności grze swej nadał, gdyby mniej się za komicznością ubiegał i doskonalej siebie za rolą swą ukrywał”. Jednak pod wpływem publiczności wkrótce powrócił do dawnego sposobu ujmowania ról i do swoich ulubionych gierek. Do najlepszych ról z okresu 1815-22 uważanego za szczytowy w jego działalności należały: Szafarz („Tadeusz Chwalibóg"), Baron („Kopciuszek"), Pustak („Fircyk w zalotach"), Kopp („Młodość Henryka V"), Don Bartolo („Cyrulik sewilski” P. Beaumarchais), Polkwicer („Nasze przebiegi"). W repertuarze molierowskim Ż. wyróżnił się w rolach tyt. w komediach: „Mieszczanin szlachcicem”, „Doktor z musu”, „Georges Dandin”, oraz jako Anzelm („Szkoła kobiet"). Z postaci fredrowskich grał tylko Lisiewicza („Pan Geldhab").
  Z. był także autorem teatralnym. Od 1804 przetłumaczył, przerobił lub sam napisał siedemdziesiąt cztery utwory na scenę. Z jego przekładów najpopularniejsze: „Gaweł na księżycu”, „Pałac Lucypera”, „Asmodeuszek” i „Widowisko, któremu trudno dać nazwisko”, a z utworów oryginalnych opera „Szarlatan, czyli wskrzeszenie umarłych”. W 1808 wraz z L.A. Dmuszewskim wydał „Dykcjonarzyk teatralny”. Od ok. 1811 wydawał gazety pisane, w 1820 - pismo humorystyczne ,Momus”, potem „Potpourri”. Zdobyły one Ż. ogromną popularność, a publiczność nazywała niekiedy swego ulubieńca Momusem. Był znany z patriotyzmu; w okresie wielkiej nędzy w 1812-13 wykazał szczególną ofiarność. Jednocześnie stał się bohaterem wielu anegdot jako bywalec kawiarni Kopciuszek i słynny na całą Polskę dowcipniś i kawalarz.
  
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.26515.2
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.42364.1
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.42365.2
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.77763.2
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.82423.2
  Elżbieta Sęczys, Szlachta wylegitymowana - le.1710.1.6 - Kostecki h. Rudnica
  Epitafium na cm. Powązkowskim:
  +
  ALOIZY GONZAGA
  ŻÓŁKOWSKI
  ARTYSTA I AUTOR
  DRAMATYCZNY
  ŻYŁ LAT 45
  + D. 11 WRZEŚNIA
  1822 R.
  
  Nekrolog w „Kurierze Warszawskim” 218-220/1822, 241/1822 http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/editions-content?id=25022 (za: A. Tyszka, Nekrologi Kuriera Warszawskiego):
  Alojzy Fortunat ŻÓŁKOWSKI
  artysta Teatru Narodowego, ukończył szkoły w Krzemieńcu, odbył kampanię pod Tadeuszem Kościuszką 1794, autor 74 dzieł dramatycznych; ur. 2 XI 1777 w woj. nowogródzkim, zm. 11 IX 1822 w Warszawie, poch. 13 IX 1822 na cm. Powązkowskim po nab. w miejscowym kośc.
  
  Polski Słownik Biograficzny t. 14 str. 336: psb.12956.2
  n.1010o Nekrologia Minakowskiej (1010)
  n.5321a Nekrologia Minakowskiej (5321)
  sw.438400 Akt małżeństwa: Warszawa ASC Cyrkuł III (obecn. m. Warszawa), 15/1814 [indeks na http://geneteka.genealodzy.pl/] http://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=1&zs=0185d&sy=106&kt=2&skan=015.jpg [podgląd]

• Mapa grobów rodzinnych
  
  
• Kalendarzyk Rodzinny tej osoby
  
  
• Przodkowie - Drzewo ("64")
  
  
• Potomkowie - Drzewo
  
  
  
  
• Związek z M.J. Minakowskim