Andrzej Wiesław Stopka-Nozimek (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:

STOPKA Andrzej (23 IX 1904 Siedlec k. Chrzanowa - 11 VIII 1973 Kraków), scenograf
Był synem nauczyciela gimn. i pisarza lud. Andrzeja S. „Nazimka” i Marii z domu Pruczek, mężem Wincentyny Wodzinowskiej, córki znanego krak. malarza (ślub 1 V 1947). Ukończył gimn. klasyczne w Wadowicach, w 1928-31 studiował w krak. ASP u J. Mehoffera (malarstwo) i K. Frycza (dekoracja wnętrz). Po ukończeniu Akademii zamieszkał w Krakowie, malował i zarobkowo uprawiał grafikę reklamową. Na pocz. okupacji niem. pracował w krak. „Kawiarni Plastyków”. W 1942 został aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu; zwolniony w 1943, chory, powrócił do Krakowa. Debiutował jako scenograf w czerwcu 1945 projektując dek. do „Cyrku Tarabumba” w T. Groteska; drugą jego pracą była oprawa plast. do „Jajka Kolumba” (1 II 1946) w Starym Teatrze. W 1946-54 pracował w krak. T. Dramatycznych, a od 1954 do 1965 w T. im. Słowackiego. W 1965-69 był etatowym scenografem T. Narodowego w Warszawie; odszedł stąd, po odwołaniu z dyrekcji K. Dejmka (ostatnie prace w tym teatrze to „Dziady” - prem. 25 XI 1967 i „Ciężkie czasy” M. Bałuckiego - prem. 16 III 1968). Od 1 I 1969 do 28 III 1970 pracował w T. im. Słowackiego w Krakowie; przygotował tu tylko jedną scenografię do „Powrotu Odysa” (15 I 1969). Projektował też dla teatrów w innych miastach, m.in. w Katowicach, Poznaniu, Łodzi, Opolu, a także za granicą: w Zagrzebiu, Nowym Sadzie, Morawskiej Ostrawie. Od marca do maja 1973 odbywała się w Galerii Teatralnej w Krakowie wystawa poświęcona jego scenografii. Od 1950 był profesorem krak. ASP. Wychował wielu scenografów, m.in. A. Majewskiego, K. Wiśniaka, A. Tośtę, L. Jankowską. Był autorem licznych znakomitych karykatur teatralnych. Już jego scenografia do „Jajka Kolumba”, o wyraźnym jeszcze rodowodzie malarskim, zwróciła uwagę. M. Rudzka-Cybisowa pisała: „Dekoracje, a zwłaszcza kostiumy są właściwą próbą koloroczułego rozwiązania scen"; jeśli używa czerwieni to wybranej, która współdziała z innymi kolorami, która wywołuje je, jeżeli żółtej to takiej, która nie powoduje zgrzytu"; „tworzy teatr dla oka, gdyż nie tylko słowo pada ze sceny, ale i harmonia, emocja wizualna”. Następne prace S. w Starym T. to: „Bartosz Głowacki” (1946), „Wieczór Trzech Króli” (1947) oraz projekty realizowane w 1948 w Operze Katowickiej w Bytomiu: „Swantewit”, „Rapsod” i „Złota kaczka”. W pierwszych jego realizacjach „widać dosyć śmiałą transpozycję świata rzeczywistego na teatralny, zamiłowanie do dynamiki, skrótowości, przesady; fałdy i draperie zastępuje sznurami; ucieka od wszelkiego iluzjonizmu” pisał Z. Strzelecki. W 1949 w krak. T. Młodego Widza zaprojektował scenografię do „Starej baśni"; był to „początek drogi drewnianej i surowej” (J. Madeyski). Nurt ten został jednak przerwany. Nastąpił okres bardziej realistyczny. Za projekty do przedstawień B. Dąbrowskiego: „Ożenek”, „Trzy siostry”, „Lubow Jarowaja” otrzymał nagrodę na Festiwalu Sztuk Ros. i Radzieckich (1949). O „Trzech siostrach” pisał E. Csató: „choć wszystkie niemal szczegóły są naturalistyczne, Stopka stara się je zmontować w taki sposób, aby przestrzeń sceniczna jako całość dyskretnie poza naturalizm wykraczała”. Nie ustrzegł się jednak od zarzutów „formalizmu” („Pieśń o ziemi naszej”, 1950). W 1954 projektował w T. im. Słowackiego dek. do „Kaukaskiego kredowego koła": „zbudował podest dwustopniowy, na którym ustawił drewnianą bramę. Dwa skrzydła tej bramy po otwarciu, tworzą z częścią środkową rodzaj tryptyku” (Z. Strzelecki). Pojawiło się tu surowe drewno i motyw szopki. W najbliższych latach nie rozwijał jednak tego nurtu. W 1956 zrealizował scenografię do „Wesela” „z dwoma pionowymi belkami zaznaczającymi sufit, które w chwili pojawienia się Osób dramatu przemieniają się w świetlne witraże” (Z. Strzelecki). Potem przyszło: „Wyzwolenie” (T. im. Słowackiego, 1957), „Noc listopadowa” (T. Polski w Warszawie, 1960), „Śmierć gubernatora” (tamże, 1961), w których „trzymał się zasady dekoracji bardzo prostej, bardzo syntetycznej, uciekając od jakiejkolwiek charakterystyki miejsca akcji” (Z. Strzelecki). I tak np. w „Nocy listopadowej” był jedynie „schodowy podest ustawiony na obrotówce i kotara odsłaniająca ekran, na którym pojawiają się zależnie od sceny, pewne znaki symboliczne” (Z. Strzelecki).
W 1960 nawiązał współpracę z K. Dejmkiem; w inscenizacjach takich, jak: „Historya o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (1961), „Słowo o Jakubie Szeli” (1962), „Żywot Josepha” (1965), w pełni wykrystalizował się w twórczości S. styl sygnalizowany w „Starej baśni” i „Kaukaskim kredowym kole": „szopkowość, syntetyczność, zamiłowanie do faktury drzewa, karykaturalność kostiumów” (Z. Strzelecki). W „Historyi” dekoracją była podhalańska przykościelna „sobota”, w której gromadzili się wierni w oczekiwaniu na nabożeństwo, przenikał ją nastrój amat. przedstawienia sprzed wieków. W „Słowie o Jakubie Szeli” stworzył „klimat polskiej wsi pańszczyźnianej”. „Konstrukcja terenu teatralnego wyznacza dwie drogi: chłopską, biegnącą dołem i pańską, biegnącą górą, przecinając tamtą, jak most rzekę” (Z. Strzelecki). W „Żywocie Josepha” sceną był spichlerz wiejski lub dworski - znów „ugry żywego drewna”, na które S. „wionął złoty pył rozświetlający surowe pnie i zgrzebne kostiumy mżącą poświatą cudu” (J. Madeyski). We wszystkich tych przedstawieniach „sceniczne ukształtowanie przestrzeni nawiązuje nie tylko do starego wiejskiego budownictwa. Udające prastary budulec, przywodzące na pamięć tradycję ludową o charakterze równocześnie religijnym i widowiskowym - szopkę, w umiejętnym wykorzystaniu tych dwóch inspiracji przybrało na scenie pozór związku ze starą, średniowieczną sceną misteryjną, w jej szyku poziomym i piętrowym i dawało swoistą funkcjonalność, dyktowało sytuację i stwarzało pewien z tej dekoracji emanujący nastrój - przemieszanie naiwnego realizmu z cichą poezją, zaś dwupoziomowość i trójdzielność dekoracji nadawała inscenizacjom wespół ze słowem pewien starożytny charakter” (B. Frankowska). J. Madeyski zauważył, że S. „na malarskiej zasadzie wprowadza dominantę scenicznego obrazu w postaci świętego centrum w jego geometrycznym środku, czegoś w rodzaju sceny w scenie, oraz tryptykowy podział na kształt tryumfalnego łuku czy portalu gotyckiej katedry obejmującej aktorów włączonych - jak elementy zmienne lecz niezbędne - w kompozycję obrazu. Nigdy ich jednak nie zamazuje, nie zaciera ich kształtu i gestu. Przeciwnie, niejako wprawia aktorów, w ramy, właśnie tak jak czyniły to z rzeźbionymi figurami gotyckie czy barokowe ołtarze i ludowe szopki”. „Jest to plastyka teatralna w najpełniejszym tego słowa znaczeniu, nie tłumacząca się sama przez się jak obraz, lecz zespolona ze sztuką i wykonawstwem aktorskim” (Z. Strzelecki).

Andrzej Wiesław Stopka-Nozimek (ID: psb.32236.1)

Rodzice

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Rodzeństwo, bratankowie lub siostrzeńcy/bratanice lub siostrzenice

Stryjowie lub wujowie oraz ciotki, i kuzynki

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi

	żona (ślub: dnia 30 IV 1934): Zaloguj się 1907-1986 , (Rodzice : Zaloguj się ?1880- & Zaloguj się ?1880-) , dzieci Zaloguj się bohater Kto jest kim (1984) 1940 & Zaloguj się ?1930
	żona (ślub: dnia 18 IV 1951): Zaloguj się 1909-1991 , (Rodzice : Zaloguj się, głowa w spisie ludn. Krakowa 1866-1940 & ? ? )