Jadwiga Ludwika Żmijewska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:

ŻMIJEWSKA Jadwiga Ludwika, także J. Żmijewska, 1° v. Pietkiewicz, 2° v. Szymańska (27 X 1888 Mojówka na Podolu - 27 IV 1980 Warszawa), aktorka
Była córką Stanisława Ż., inżyniera chemika, i Marii z Falcmanów (akt zgonu Ż. podaje nazwisko matki Morawska), żoną => Eustachego Pietkiewicza (ślub ok. 1909) a nast. (od stycznia 1922) Alfreda Szymańskiego (zob. t. 1). Nazwiska Żmijewska używała po II wojnie światowej. Po ukończeniu pensji w Kijowie, w sez. 1907/08 występowała w amat. przedstawieniach Tow. Miłośników Sztuki reżyserowanych przez A. Siemaszkę (uważała się za jego uczennicę). Grała tam min, „rewelacyjnie” Melę („Przyjaciel bezinteresowny") i Marysię („Wesele"). Debiutowała 27 V 1908 rolą Julii („Z dobrego serca") w krak. T. Miejskim. Z zespołem tego teatru występowała w czerwcu t.r. w Sosnowcu, Piotrkowie i Kaliszu, grała Hankę („Moralność pani Dulskiej") i Julkę („Zażarty automobilista"). Zaangażowana przez A. Zelwerowicza do T. Polskiego w Łodzi brała udział w inaug. jego dyrekcję prem. „Wesela” (17 IX 1908); w roli Panny Młodej ujawniła „niezwykłe uzdolnienia, szczerość i bardzo inteligentne rozumienie postaci” (S. Łapiński). W zespole T. Polskiego pracowała do 1911; brała także udział w jego występach gościnnych w Kaliszu, Petersburgu, Łowiczu i Piotrkowie oraz w sali Filharmonii w Warszawie (1909). W 1912 w kwietniu zagrała Maryjkę w „Sobótkach” w łódz. T. Popularnym, a w czerwcu występowała w T. Polskim pod dyr. B. Oranowskiego w Wilnie. W sez. 1912/13 grała w zespole T. Małego w Warszawie, a 1913/14 w T. Wielkim na Pohulance w Wilnie. W 1914 znalazła się w Kijowie; występowała w T. Polskim w sez. 1914/15 oraz kilkakrotnie na jesieni 1915 iw 1917; podczas I wojny świat. zajmowała się opieką nad bezdomnymi dziećmi i pracowała jako sanitariuszka. Być może występowała też w kijowskim zespole J. Osterwy, ale wiadomości tej nie udało się potwierdzić. W styczniu 1919 jako „artystka teatru kijowskiego” wystąpiła w T. Praskim w Warszawie w roli Jewdochy („Sędziowie"). W sez. 1919/20 i 1920/21 była aktorką T. Miejskiego we Lwowie. W sez. letnim 1921 występowała z zespołem objazdowym K. Adwentowicza w miastach Małopolski, po czym przeniosła się do Krakowa i w sez. 1921/22-1924/25 należała do zespołu T. im. Słowackiego. W sez. 1925/26 występowała w T. Miejskim w Łodzi, 1926/27 w T. Małym w Warszawie, 1927/28 w T. Miejskich we Lwowie; w sez. 1929/30-1931/32 ponownie w T. im. Słowackiego w Krakowie, a w 1932/33 w wil. T. Miejskich. W 1933 po raz trzeci zaangażowała się do T. Miejskich w Łodzi, a po dwóch sez. wróciła znów do Wilna (1935-37). Rozpoczęła wtedy pracę pedag. w studio dram. M. Szpakiewicza, a także występy w radiu. Od 1937 była aktorką T. Miejskich we Lwowie; po wybuchu II wojny świat. należała do 1941 do zespołu Polskiego T. Dramatycznego. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa została karmicielką wszy w Instytucie Przeciwtyfusowym. W sez. 1944/45 występowała znowu w Polskim T. Dramatycznym i wykładała w studio dramatycznym. W 1945 wraz z zespołem t. lwow. repatriowana do Katowic, występowała w T. Miejskim w sez. 1945/46, nast. zaangażowała się do T. Dramatycznych w Krakowie. Była równocześnie wykładowcą w Szkole Dram., w której uczyła wymowy w 1946-50. W zespole t. krak (a po ich podziale w 1954 w Starym T.) występowała jeszcze w sez. 1969/70, chociaż w 1968, mając osiemdziesiąt lat, przeszła na emeryturę.
Była aktorką charakterystyczną o dużych możliwościach dramatycznych. Miała „szlachetny wdzięk w traktowaniu gestu i słowa”, „głos dźwięczny i głęboki, przejmujące spojrzenie siwych oczu” (T. Kudliński), plastyczną, wyrazistą dykcję. Lubiła i umiała się charakteryzować, kiedy było trzeba nie bała się pobrzydzić lub postarzeć. Budowała role ostro i precyzyjnie, przemyślane w szczegółach i inteligentnie przeprowadzone. W latach międzywojennych grała często postacie dram. i tragiczne z wielkiego repertuaru takie, jak: Szimena („Cyd”, 1923 i 1931), Żona („Nie-Boska komedia”, 1925), Wolumnia („Koriolan”, 1930), Klitajmnestra („Ifigenia w Aulidzie”, 1932), Jokasta („Król Edyp”, 1935), Lady Makbet („Makbet”, 1936); w sztukach S. Wyspiańskiego m.in.: Młodą w „Klątwie” i Jewdochę w „Sędziach” powtarzane na kilku scenach oraz Muzę w „Wyzwoleniu” (1927); a także Hankę w „Południcy” (1920) i tyt. w „Salome” O. Wilde'a i „Elektrze” F. Płażka (1921). W ocenach tych ról używano czasem słowa patos w obu znaczeniach: pozytywnym (Klitajmnestra, Jokasta) i pejoratywnym (Młoda, Salome). W 1. dwudziestych występowała w sztukach awangardowych, grała np.: Ewę („Ulica dziwna”, 1921), Alicję of Nevermore („Kurka wodna”, 1922); dublowała też S. Wysocką w Hance („Lampka oliwna”, 1924). Z dużym powodzeniem grywała role dramatyczno-psychologiczne takie, jak: pełna siły Laura („Ojciec”, z K. Adwentowiczem, 1921), Nastazja („Idiota”, 1924), Tatiana („Mieszczanie”, 1925) i „doskonała”, zagrana „z łagodnością i prostotą” Pani Tabret („Święty płomień”, 1930) oraz role w komediach psychologiczno-obyczajowych i salonowych: tyt. w „Pierwszej pani Frazer” (1930) i „Mademoiselle” (1933), George Sand („Lato w Nohant”, 1938), natomiast w komediach błahych nie czuła się dobrze (Pani Harrington w „Roxy”, Tola w „Po prostu truteń”, Pani Róża w „Maman do wzięcia"). Znana z prostolinijności i rzetelności, była wierna cenionym przez siebie dyrektorom (najdłużej, „w kilku nawrotach” pracowała z T. Trzcińskim), ale łatwo popadała w konflikty, co było przyczyną częstych zmian teatrów. W 1. powojennych była jedną z najbardziej cenionych, choć niezbyt często obsadzanych, aktorek krak. starszego pokolenia. Grywała role współczesnych matek np. „Dom pod Oświęcimiem”, 1948, „Wczoraj i przedwczoraj”, 1951; jako Dulska („Moralność pani Dulskiej”, 1949) „pokazała nie tyle charakter impetyczny i nieznośny, co pełną grozy łagodność” (S. Otwinowski), Bernardzie Alba („Dom Bernardy Alba”, 1956) „przydała cech ludzkich, wybierając postać opętanej fatalizmem matki”, a nie „potwora tyranizującego podległy mu świat” (M. Bieszczadowski); do ważniejszych ról tego okresu należą też: Panna Bejart („Improwizacja w Wersalu") i Filaminta („Uczone białogłowy”, 1950), Miełanija („Jegor Bułyczow i inni”, 1953) i Matka Magdalena („Port Royal”, 1957).

Jadwiga Ludwika Żmijewska (ID: psb.34249.7)

Rodzice

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Stryjowie lub wujowie oraz ciotki, i kuzynki

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi

	Mąż (ślub: dnia 6 VI 1909, Łódź św. Krzyż (obecn. woj. łódz.), ): Zaloguj się, człowiek teatru ca 1883-1932 , (Rodzice : Zaloguj się ?1860-1905 & Zaloguj się 1853-1937)
	Mąż (ślub: dnia 28 I 1929): Zaloguj się, bohater Czy wiesz kto to jest 1896-1959 , (Rodzice : Zaloguj się 1867- & Zaloguj się 1873-)