Józef Maliszewski (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:

MALISZEWSKI Józef (29 VI 1892 Łomża - 9 III 1972 Zakopane), aktor, reżyser, kierownik artyst. teatru
Był synem Stanisława M. i Wandy Supińskiej, mężem Anny Danuty Mioduszewskiej. W 1914 uczęszczał do Klasy Dram. przy WTM. Występował pocz. w T. Polskim w Wilnie, 1918-19 był w T. Polskim w Łodzi, później na scenach warsz.: 1919-21 w T. Rozmaitości i w Reducie, 1921-23 w T. im. Bogusławskiego, 1923-32 w T. Polskim i Małym (jesienią 1931 także w filii, w T. na Chłodnej), 1932-34 w T. Ateneum. Od marca 1934 oraz w sez. 1934/35 był współkier. artyst. (z A. Nowosielskim) i reżyserem półzaw. T. Dramatycznego przy ul. Hipotecznej. W sez. 1934/35 ponadto grał w T. Kameralnym, w 1935-37 znów w T. Polskim i Małym, 1937/38 w T. Kameralnym. Brał też udział w warsztatach teatr. PIST-u. Od 1 V do 5 VII 1938 uczestniczył w objeździe Reduty ze spektaklem „Uciekła mi przepióreczka” (w roli Bukańskiego), m.in. w Cieszynie, Radomiu, Lwowie, Krzemieńcu, Łucku, Lublinie. W sez. 1938/39 występował w T. Wołyńskim im. Słowackiego w Łucku i objazdach. W pocz. działalności grał takie role, jak: Collins („Wojna i miłość"), Sielski („W małym domku"), Sobolewski („Dziady"), role tyt. w „Królewskim jedynaku”, „Sułkowskim"; nast. m.in. Brata Marcina („Święta Joanna"), Brabancja („Otello"). W „Zamianie” (1925) „dał może zbyt prostolinijną, lecz logicznie przeprowadzoną postać Ludwika Laine. Nie targały nim jednak przeciwności - Maliszewski raczej z nimi walczył” (W. Brumer). Rola Księdza („Klątwa”, 1926) wg A. Grzymały-Siedleckiego była „zwrotnym etapem w karierze artystycznej młodego Maliszewskiego. Zyskaliśmy nową siłę w zakresie ról tragicznych”. Entuzjazmu tego nie podzielał A. Słonimski, wg którego M. nie stworzył „postaci o tej potędze, jaka bije ze słów Wyspiańskiego” i przyznawał jedynie, że „miał dużo szczerych akcentów, ale giął się i gubił w najtrudniejszych momentach”. W tym samym roku zagrał jedną z najlepszych swych ról - Walpurga („Wariat i zakonnica"); nast. Moore'a („Rywale"), Kazimierza („Tamten"), Łukasińskiego („Noc listopadowa"), Relskiego („Karykatury"), Antonia („Wieczór Trzech Króli"), Milewskiego („Żabusia"). W 1937-39 brał udział w słuchowiskach PR. Na sez. 1939/40 był zaangażowany jako aktor i reżyser przez J. Strachockiego do T. Lubelskiego im. Słowackiego; w Lublinie wziął udział w inaug. przedstawieniu „Dlaczego zaraz tragedia” (1 IX 1939) oraz w wystawionym przez S. Jaracza w poł. października t.r. „Majstrze i czeladniku” (rola Nieznajomego). Okupację niem. przeżył w Warszawie, pracując w restauracji „Znachor” (1940-42), nast. w telefonach miejskich (1943-44). W sez. 1944/45 należał do zespołu T. Wojska Pol. w Lublinie, potem Łodzi (1945-49) i T. Polskiego w Warszawie (1949-71). Grał m.in. Dziennikarza („Wesele"), Doktora Hugo („Dożywocie"), Wodzińskiego („Lato w Nohant"), Lukę („Na dnie"), Don Pleberia („Celestyna"), Guślarza („Dziady"), Dyrektora więzienia („Juliusz i Ethel"), Podkomorzego („Powrót posła"), Zosimę („Bracia Karamazow"), Sylwiusza Masperi („Jakiej mnie pragniesz"). Od 1928 występował w filmach, m.in. w „Tajemnicy starego rodu”, „Grzesznej miłości”. „Był delikatny, cichy o ciepłym dobrotliwym głosie” (W. Sadowy). Zmarł podczas realizacji czeskiego serialu telewizyjnego „Łuk tęczy”. Od 1963 był członkiem zasłużonym SPATiF-ZASP.

Józef Maliszewski (ID: teatr.10510.1)

Rodzice

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Uwagi