„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
MORSKA Janina, z domu Czyżewska, 1 ° v. Magnuszewska, 2° v. Zniczowa (29 IX 1893 Brześć Kujawski - 31 III 1966 Katowice), aktorkaSpotykany w opracowaniach rok urodzenia 1898 nieprawdopodobny. Była córką Julii i Franciszka Czyżewskich, żoną najpierw => Eugeniusza
Magnuszewskiego, potem Michała
Znicza (zob. t. 1). Uczęszczała do gimn. w Łodzi. Według własnej relacji wstąpiła na scenę w wieku lat siedemnastu przyjmując pseud. Morska (nazwisko panieńskie jej babki). Debiutowała na scenie T. Popularnego w Łodzi jesienią 1910. W zespole tego teatru pozostała do końca sez. 1912/13. Miała opinię dobrze zapowiadającej się aktorki do ról lirycznych, obdarzonej dużym wdziękiem i wrażliwością sceniczną. Grała takie role, jak: Urszulka („Urszulka z Czarnolasu"), Petra („Wróg ludu"), Helena („Grube ryby"), Ludwika („Dwie sieroty"), Alina („Balladyna"), Klarcia („Koniec Sodomy"), Marynia („Kolejarze"), Mimi („Dama kameliowa"). W tym okresie zapewne wyszła za E. Magnuszewskiego. W zimie 1914 występowała w T. Polskim w Petersburgu, w 1915 w T. Zjednoczonych w Łodzi, 1916-18 w łódz. T. Polskim, przy czym w 1917 okresowo należała do zespołu S. Lubicz-Sarnowskiej, z którym odwiedziła m.in. Płock i Kielce. W trakcie sez. 1918/19 przeszła do zespołu T. Powszechnego w Krakowie i grała tu do 1921, uczestnicząc w wyjazdach teatru do Cieszyna (grudzień 1918, listopad 1919, luty 1921). Grała wówczas m.in. Janinę („Dom otwarty"), Julię („Romeo i Julia"), Anielę („Śluby panieńskie"); 21 III 1919 zadebiutowała na scenie T. Letniego w Warszawie w roli Wandy („Mąż z grzeczności"), ale nie została zaangażowana. W sez. 1921/22 występowała w T. im. Słowackiego w Krakowie, 1922/23 w T. Komedia w Warszawie i z zespołem tego teatru gościnnie m.in. w Kaliszu i Płocku (kwiecień 1923), zaś w czerwcu i lipcu t.r. uczestniczyła w objeździe zespołu K.
Adwentowicza, m.in. w Ciechocinku i Włocławku. W 1923-25 grała w T. Miejskim w Łodzi, takie role, jak Klara: („Zemsta"), Violetta („Kordian"), a także w T. Letnim (maj-sierpień 1925), jesienią 1925 T. im. Fredry w Stanisławowie, nast. do końca sez. 1925/26 T. im. Słowackiego w Krakowie, w 1926-30 w T. Miejskim i Letnim w Łodzi, skąd na sez. 1930/31 została zaangażowana przez L.
Schillera do T. Miejskich we Lwowie. W 1932-34 znów grała w T. Miejskich w Łodzi, nast. w T. im. Słowackiego w Krakowie (1934-37), w T. Kameralnym w Warszawie (sez. 1937/38) już jako Morska-Zniczowa. W czasie II wojny świat. mieszkała w Warszawie. Potem znalazła się w pierwszym zespole T. Miejskiego w Katowicach (od 15 III 1945), nast. wraz z dyr. K. Adwentowiczem przeszła na sez. 1945/46 do T. Powszechnego im. Żołnierza Polskiego w Krakowie. W sez. 1946/47 wróciła do Katowic. W sez. 1948/49 grała w T. Powszechnym w Łodzi, po czym wróciła już na stale do T. Śląskiego w Katowicach. Była jedną z najpopularniejszych aktorek tej sceny. Grała dużo, m.in. Podstolinę („Zemsta"), Dorotę („Grube ryby"), Łechcińską („Rozbitki"), Lulu („Skiz"), Kasztelanową („Mazepa"), Reginę („Wychowanka"), Teklę („Wysoka ściana"), Radczynię („Wesele"), Piastunkę („Antygona” J. Anouilha), a jej „talent, wytworna aparycja i kultura wzbogacały każdą z tych postaci”.
Janina «Morska» Czyżewska
(ID: teatr.15496.1)
