Maria Janowska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:

JANOWSKA-KOPCZYŃSKA Maria (20 III 1890 Inowrocław - 31 XII 1977 Poznań), śpiewaczka, aktorka, reżyser
Była córką krawca Jana Janowskiego i Pelagii z Klóskowskich, żoną Kajetana Ko-pczyńskiego (zob. t. I; ślub w październiku 1920), matką aktorki i śpiewaczki Antoniny Kopczyńskiej, zamężnej Terleckiej (pseud. Tola Korian). Dzieciństwo spędziła w Inowrocławiu i Dreźnie. Po rozwodzie rodziców i śmierci matki wychowywała się w domu wuja A. Klóskowskiego w Poznaniu. Śpiewać zaczęła w chórze Tow. Muz. Lutnia, który często pełnił rolę chóru operowego. Gry na fortepianie uczyła się u W. Różańskiego, śpiewu u J. Panieńskiej (1907-08), potem u O. Lopere'a. Po popisie uczennic (27 IX 1910) nazwisko jej odnotowała prasa. Pracowała w kantorze wuja, uczestnicząc także w letnich objazdach zespołu opery i. operetki t. poz., pod dyr. A. Lelewicza. Debiutowała 9 IX 1912 w T. Polskim w Poznaniu w partii Zofii („Halka"). „Świetna do tej postaci powierzchowność, wydatny i dźwięczny głos, wyrobiona koloratura” - oceniała miejscowa prasa (cyt. za „Kroniką miasta Poznania"). Została zaangażowana do zespołu i od 11 XII t.r. śpiewała Azucenę („Trubadur"); po występie tym w rec. przyznano jej talent, chwalono dobre warunki scen., piękny, o dużej skali głos i trafną grę. Po roli Baronowej Marbach („Manewry jesienne”, styczeń 1913) i Leonory („Faworyta”, kwiecień 1913) bogaci melomani pozn. ufundowali jej stypendium zagraniczne. Od kwietnia do września 1913 pobierała w Paryżu lekcje u Jana Reszke. Po powrocie do t. pozn. wystąpiła 15 X 1913 w partii Suzuki („Madame Butterfly"), a 4 XI t.r. w partii Racheli („Żydówka"; po dotychczasowych mezzosopranowych była to pierwsza wielka partia sopranowa i J. osiągnęła poważny sukces). Partię Dalili („Samson i Dalila” C. Saint-Saensa) śpiewała 14 III 1914 w Akwizgranie i podpisała tam umowę na sez. 1914/15. Po powrocie do kraju występowała w Ciechocinku, a po wybuchu I wojny świat. w zespole działowym w T. Polskim w Poznaniu (grała wtedy role dramatyczne). W Poznaniu śpiewała 1915-19 na scenie opery niem., pocz. gościnnie a nast. zaangażowana na stałe, m.in. tyt. w „Carmen”, Helenę („Polska krew"), Azucenę („Trubadur"), Frykę („Walkiria"), Amneris („Aida"); 1919 zaśpiewała partię sopranową w „Requiem” W.A. Mozarta. Od listopada 1919 zaangażowana do zespołu T. Wielkiego śpiewała z dużym powodzeniem partię tyt. w „Tosce”, a nast. Lottę („Werter") i Małgorzatę („Faust"). W 1920 występowała w berlińskiej Volksbuhne w partii Blanchefleur („Der Kuhreigen") i Ilony („Cygańska miłość"). W tymże roku zaangażowała się na trzy sez. do opery w Akwizgranie; poszerzyła tam swój repertuar o wielkie partie z klasycznych oper niem. oraz oper G. Verdiego i G. Pucciniego; owacyjnie przyjmowano jej występy w maju 1922 i w marcu 1923 m.in. w roli Marty („Niziny"). W 1923-31 była związana z operą w Lipsku. Śpiewała też często w innych miastach niem., m.in. w Kolonii (1924) i we Frankfurcie nad Menem (1926, 1928). Jako jedyną Polkę zaproszono ją do Bayreuth (1925); śpiewała tam partie Leśnego ptaszka („Zygfryd") i Pierwszego kwiatu („Parsifal"). W czerwcu 1926 podczas „Tygodnia straussowskiego” w Lipsku śpiewała w czterech spośród siedmiu spektakli, m.in. partię tyt. w „Salome” i Ariadnę („Ariadna na Naxos") oraz Krystynę („Intermezzo”, pod batutą R. Straussa). W sez. 1930/31 śpiewała stale w operze w Kassel. W 1931-33 występowała gościnnie, m.in. w Berlinie, Amsterdamie, Kopenhadze, Szczecinie i Krakowie. Od sez. 1933/34 wróciła na scenę T. Wielkiego w Poznaniu. Stworzyła jeszcze kilka kreacji, jak np. Zuzanna („Tajemnica Zuzanny"), Kasia („Diabeł i Kasia"), Hrabina („Dama pikowa"), przechodząc stopniowo do partii drugorzędnych i epizodycznych. W tym okresie zaczęła reżyserować debiutując pol. prem. „Cosi fan tutte” (10 XII 1933), którą uznano za jedno z najpiękniejszych przedstawień opery pozn. w tym czasie. T. Kassern pisał: „charakter commedii dell'arte został silnie podkreślony”, „...reżyseria, inscenizacja - lekkie, zręczne, o wdzięku rokokowym”. Chwalono też kolejne jej prace reżyserskie: „Don Pasquale” i „Wilhelma Tella” (1934), „Nieszpory sycylijskie” (1935), „Alcestę” i „Damy i huzary” (1938). O tej ostatniej premierze pisał W. Noskowski: „reżyserkę prowadziła p. Janowska-Kopczyńska artystka obyta po wielkich scenach niemieckich, aktorka wyborna i tak dobrze czująca teatr, jak nie często się zdarza między śpiewakami”. Do wybuchu II wojny świat, wyreżyserowała dwadzieścia osiem prem. oper i operetek. Jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artyst. obchodziła 20 II 1938; wystąpiła w partii Azuceny („Trubadur”, też reżyseria). W grudniu 1939 przeniosła się do Warszawy. Śpiewała pocz. w kawiarni „Frascati”, potem pracowała jako urzędniczka w Związku Młynarzy. Po powstaniu warsz. i tułaczce wojennej, w marcu 1945 wróciła do Poznania. Już 7 IV t.r. odbył się z jej udziałem pierwszy wieczór artyst. muzyków poznańskich. W pierwszej powojennej prem. T. Wielkiego (czerwiec 1945) wystąpiła w roli Doroty („Krakowiacy i Górale"). Reżyserowała dwie kolejne prem.: „Rigoletta” i „Cyrulika sewilskiego” (śpiewała partie Magdaleny i Berty). Dzięki dobrej technice wokalnej zachowała umiejętność naturalnego śpiewu oraz głos „miękki, o ujmującym uroku”. Z okazji trzydziestopięciolecia swojej pracy artyst. wystąpiła z recitalem pieśni (12 V 1948) w pozn. PWSM. Podczas występów opery pozn. w Warszawie (sierpień-wrzesień 1948) była chwalona za „słodycz i ciepło swego głosu i gry” („Słowo Powszechne") w partii Niani („Borys Godunow"). W sez. 1952/53 uczestniczyła w gościnnych występach pozn. Opery im. Moniuszki w Moskwie. Scenę operową pożegnała 12 V 1957 w partii Rozalii („Niziny"). Po wojnie występowała także w kabaretach pozn.: Kukułka i Bagatela (wiosna 1946), w objazdowym ze zorganizowanym latem 1957 przez A. Brodzisza i M. Bogdę, obejmując rolę Ciotki Ireny („Dwaj mężowie pani Marty") oraz w pozn. T. Muzycznym w roli Ernestyny („Porwanie Sabinek”, 1958). Reżyserowała gościnnie w Bydgoszczy („Flis” i „Verbum nobile”, 1956) i Gdańsku („Rycerskość wieśniacza” i „Pajace”, 1957). Od września 1945 uczyła w średniej szkole muz., a od września 1949 objęła klasę śpiewu i gry scen. w Wyższej Szkole Operowej (reżyserowała tam studenckie przedstawienia operowe). Jubileusz czterdziestopięciolecia pracy artyst. obchodziła 1 VII 1958. Pracę pedag. w pozn. PWSM rozpoczęła 1 X 1958, a 25 V 1963 odeszła na emeryturę. Związana była także z amat. ruchem teatr., w 1949 i 1950 z okazji tzw. wianków, przygotowała z udziałem setek wykonawców, żywe obrazy pt. „Sojusz robotniczo-chtopski” i „Spotkania Mickiewicza z Puszkinem”, pokazane na płynącym Wartą statku. Ponad pięćdziesięcioletnią karierę zaw. J.- K. wypełniała nieprzerwanie aktywnością artystyczną. Śpiewała sto kilkadziesiąt partii mezzosopranowych i sopranowych w operach i operetkach. Miała głos o rozległej skali, naturalną łatwość emisji. Postaciom lirycznym, dram. i komediowym nadawała rysy charakterystyczne. Cechował ją temperament scen. i swoboda gestu. W pracy reżyserskiej (ok. pięćdziesiąt prem. oper i operetek) odchodziła od szablonów inscenizacyjnych, miała poczucie stylu teatralnego. Była jedną z pierwszych pol. śpiewaczek, która zainteresowała się reżyserią operową.

Maria Janowska (ID: teatr.15682.1)

Rodzice

śluby i dzieci, wnuki, i do prawnuków

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi