Uwagi

• „Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

  WĘGIERKO Aleksander (17 VII 1893 Warszawa - ok. 1942), aktor, reżyser, kierownik artystyczny
  Był synem ogrodnika Mieczysława W. i Justyny z Obstblumów, mężem Zofii W., scenografa. Opuścił gimn. przed zdaniem matury i w 1910 wstąpił do Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie. Debiutował w 1912 w t. wileńskim. Po raz pierwszy zwrócił na siebie uwagę w 1913 rolą Księcia Reichstadtu („Orlątko"). W marcu i kwietniu tego roku występował z zespołem t. wil. w Petersburgu. Na sez. 1913/14 został zaangażowany do T. Polskiego w Warszawie. Po wybuchu I wojny świat. występował nadal w T. Polskim, w lutym 1915 grał w Petersburgu w zespole A. Zelwerowicza, na wiosnę 1915 w T. Powszechnym przy ul. Oboźnej w Warszawie, w sez. 1915/16 i 1916/17 znowu w T. Polskim. W tym czasie ożenił się z Zofią Billauer, malarką i scenografem, siostrą reżysera K. Borowskiego. W sez. 1917/18 przeniósł się do T. im. Słowackiego w Krakowie, na sez. 1918/19 wrócił do T. Polskiego w Warszawie. W tym czasie odbył podróż do Berlina, rozpoczynając cykl późniejszych wojażów zagranicznych. Z T. Polskiego odszedł w 1920 wskutek zatargu z A. Szyfmanem, który nie chciał udzielić mu zgody na podjęcie pracy reżyserskiej. Debiutował jako reżyser w Łodzi, wystawiając 21 X 1920 „Heddę Gabler” w T. Miejskim pod dyr. A. Zelwerowicza. Niedługo potem (11 III 1921) odbyła się w tymże t. premiera „Dziadów” w jego reżyserii. W 1921-23 był kierownikiem artyst. T. Bagatela w Krakowie. W t. tym, nastawionym na repertuar rozrywkowy i sensacyjny, wystawił sztuki takie jak: „Przebudzenie się wiosny”, „Lekarz na rozdrożu”, „Kobieta, która zabiła”. Szczególną popularnością cieszyła się wystawiona na wiosnę 1923 komedia „Świt, dzień i noc”, w której W. grał główną rolę Maria (partnerką jego była M. Malicka). Od sez. 1923/ 24 do wybuchu II wojny świat. pracował jako aktor i reżyser w T. Polskim i T. Małym w Warszawie. W ciągu piętnastu lat wyreżyserował tu ok. siedemdziesięciu przedstawień oraz grał ponad czterdzieści ról. W sez. 1926/27 i 1927/28 pełnił funkcję kierownika artyst. T. Małego. W sez. 1928/29 reżyserował i występował gościnnie w Łodzi (październik, grudzień 1928), Katowicach (grudzień 1928), Bydgoszczy (styczeń 1929), Krakowie (kwiecień 1929). Po roku wrócił do T. Małego w Warszawie. W następnych latach reżyserował także na innych scenach TKKT - w T. Narodowym i w T. Nowym. Po wybuchu II wojny świat., w październiku 1939 wyjechał do Lwowa. Już w listopadzie tego roku przystąpił wspólnie z W. Czengerym do organizowania t. w Grodnie. T. ten pn. Państwowy Teatr Polski BSRR rozpoczął działalność w styczniu 1940 przedstawieniem „Moralności pani Dulskiej”. W. pełnił obowiązki kierownika artystycznego. W sierpniu t. przeniósł się do Białegostoku. Do 1941 przygotowano premiery: „Intrygi i miłości”, „Dożywocia”, „Pigmaliona”, „Panny Maliczewskiej”, „Tragedii optymistycznej”, „Wesela Figara” i „Zemsty”. W poł. maja 1941 t. wyjechał na występy do Mińska. W czasie bombardowania miasta spłonęły wszystkie dekoracje i kostiumy, po wkroczeniu Niemców rozproszył się także zespół. Okoliczności śmierci W. nie są znane. Wg ustnej informacji uzyskanej przez I. Schillerową zginął on w czasie bombardowania Mińska 24 VI 1941, inna wersja mówi, że ukrywał się przez jakiś czas na wsi, a potem sam oddał się w ręce gestapo i został wywieziony do obozu koncentracyjnego. W. był aktorem ,o ujmującej powierzchowności, marzących oczach, które w blasku życia scenicznego nabierały specyficznego wyrazu, i prześlicznych blond włosach” (K. Borowski). W recenzjach podkreślano jego swobodę poruszania się w kostiumie scenicznym, wrodzony wdzięk i ,dar wytwornego gestu, a obok tego nieposzlakowaną dykcję”. L. Jabłonkówna wśród cech temperamentu scenicznego W. wyliczyła „nerwowość intelektualisty, uczuciowość starannie maskowaną szorstkością i pewnym ostentacyjnym brutalizowaniem”. Jednocześnie nazywano jego grę „dyskretną” i jakby „przyciszoną”. Do bardziej znanych ról W. należały: Jim („Murzyn"), Antoni Relski („Karykatury"), Fantazy („Fantazy"), Telemak („Powrót Odysa"), Higgins („Pigmalion"), Ferdynand („Intryga i miłość"), Oswald („Upiory"), Figaro („Cyrulik sewilski"). Jako reżyser największą popularność zdobył w okresie pracy w t. Szyfmanowskich, a szczególnie kierownictwa artyst. w T. Małym. Sławne były jego inscenizacje sztuk L. Pirandella (np. „Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora") i G.B. Shawa („Pigmalion”, „Zbyt prawdziwe, aby było dobre”, „Matołek z wysp Nieoczekiwanych") oraz m.in. „Świerszcza za kominem”, „Otella”, „Klątwy”, „Elżbiety królowej Anglii”, „Żołnierza i bohatera”, „Klubu Pickwicka”, „Hamleta”, „Gałązki rozmarynu”. L. Jabłonkówna starając się określić indywidualność artyst. W. w dziedzinie reżyserii napisała, że siła jego „leży w poczuciu kompozycji i nadrzędnej konstrukcji, w umiejętności wiązania aktora ze wszystkimi innymi elementami widowiska w jedną harmonijną całość”. Nad innymi współczesnymi sobie wybitnymi inscenizatorami górował „maestrią wykończenia, cyzelatorstwem szczegółu, dbałością o słowo sceniczne i dialog”. W pierwszym okresie najbardziej znamiennym rysem działalności reżyserskiej W. był „pewien typ kameralności”, nie tylko w zakresie doboru repertuaru, lecz głównie w samej realizacji aktorskiej i reżyserskiej. Był to „teatr intymnej miniatury, której szczegóły zarysowane są kreską delikatną, ale niesłychanie precyzyjną i pieczołowicie wykończoną”. W późniejszym okresie zainteresowania W. zwróciły się ku dramatowi poetyckiemu i sztukom o znaczeniu filozoficznym. Szczególną wagę przywiązywał w swej pracy do znaczenia słowa - „słowo jest w ogóle centralnym zagadnieniem w teatrze. Plastyka mówienia jest jednym z najważniejszych problemów dzisiejszej sceny” - mówił W, (Lorentowicz: „Teatr Polski” s. L). Omawiając ostatni okres działalności W. w t. białostockim S. Marczak-Oborski stwierdził, że „scena Węgierki ani razu nie ześlizgnęła się repertuarowo, nie zdarzały się na niej chybione inscenizacje”, a L. Jabłonkówna podkreślała dojrzałość artyst., jaką osiągnął w tym okresie: „w odczuciu wszystkich” stał się „twórcą teatru”.
  
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.18612.1
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 2: teatr.15553.4
  S. Łoza, Czy wiesz kto to jest, Warszawa 1938 - loza.4470

• Mapa grobów rodzinnych
  
  
• Kalendarzyk Rodzinny tej osoby
  
  
• Przodkowie - Drzewo ("64")
  
  
• Bratankowie lub siostrzeńcy/bratanice lub siostrzenice
• Poprzedni brat lub siostra
  
  
• Związek z M.J. Minakowskim