„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
CZERMAŃSKI Edward (ok. 1899 - 1944 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatruBył synem Edmunda Edwarda
Czermańskiego (zob. t. 1) i Eleonory
Czermańskiej z Rawskich vel Piotrowskich (zob. t. 1), bratem malarza, karykaturzysty i prozaika Zdzisława Czermańskiego. Jesienią 1919 występował w Przemyślu, gdzie w T. Polskim pod dyr. H.
Cudnowskiego grał m.in. Jaśka („Wesele"). Następnie był dyr. teatrów żołnierskich, np. w 1921 kierował teatrem 37 Pułku Piechoty w Kutnie i z zespołem tym odwiedzał m.in. Płock (sierpień). W pierwszej poł. 1922 był dyr. (wraz z K. Daszewskim) zespołu, który występował nadal w Kutnie i Płocku (tu w lutym i w maju); w sierpniu t.r. sam kierował grupą artystów w Płocku. W sez. 1922/23 występował w T. Miejskim w Grodnie, w ostatnim kwartale 1923 i w pocz. 1924 w T. Praskim w Warszawie, od wiosny 1924 znowu w T. Miejskim w Grodnie, gdzie pozostał na sez. 1924/25. Latem 1924 z jego inicjatywy powstał kabaret Stańczyk Grodzieński, w którym Cz. występował jako piosenkarz i autor tekstów. W 1925 w Grodnie redagował i wydawał tygodnik „Wiadomości Teatralne”. W 1. późniejszych występował m.in. w 1927 w Częstochowie. Następnie działał w Warszawie. Od czerwca 1929 do lutego 1930 był aktorem i kier. artyst. t. Mignon, wiosną 1930 (kwiecieri-maj) występował w t. Hel na Pradze. Często organizował występy warsz. aktorów rewiowych na prowincji, m.in. od 25 VIII do 4 IX 1931 w Częstochowie (zespół pn. Rewia Warszawska), w styczniu 1932 w Kaliszu, we wrześniu 1933 w Płocku. Od 1 II 1932 przez trzy miesiące (zapewne do kwietnia) kierował znowu warsz. t. Mignon. Od 3 IX do 6 X 1932 prowadził w Warszawie kabaret Osa, który od 19 XII do końca t.r. działał nadal pod jego kier. pn. Bomba. Później znowu organizował występy w innych miastach, m.in. w 1936 założył i prowadził T. Ziemi Kielecko-Radomskiej im. Wyspiańskiego w Kielcach (działał podobno przez kilka tygodni), gdzie reżyserował m.in. „Warszawiankę” i „Nauczycielkę” D. Niccodemiego (grudzień 1936). W czasie okupacji niem. mieszkał w Warszawie. W 1940-41 występował w jawnym t. Miraż. W sez. 1940/41 był członkiem kierownictwa jawnego t. Wesoła Banda (nast. pn. Tombola). Należał do AK; brał udział w powstaniu warsz., podczas którego został zastrzelony. Okoliczności jego śmierci nie zostały do końca wyjaśnione. W pierwszych latach pobytu na scenie grał role dram., m.in. Nosa, Stańczyka i Dziennikarza („Wesele"); później występował gł. jako aktor i piosenkarz rewiowy i kabaretowy. Pisał również teksty kabaretowe. Był autorem wodewilu „Król filmu”.
Edward Czermański
(ID: teatr.47715.1)
