„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
BIERNACKI Kazimierz (4 III 1883 Popławy k. Sławna w Kieleckiem - 28 X 1970 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatruBył synem oficjalisty rolnego Józefa B. i Ewy z Wąsowiczów, mężem Janiny Frysz. Po ukończeniu gimn., przez dwa lata studiował na uniwersytecie. Możliwe, że już w sez. 1903/04 występował w Kaliszu, a w sez. 1904/05 w Płocku w zespole Cz.
Wiśniewskiego, ale wiadomości te mogą też dotyczyć innych aktorów o tym nazwisku, występujących wówczas na prowincji (w źródłach brak imion). Sam B. oraz większość opracowań podaje, że wstąpił na scenę w 1906 w Lublinie. Według afiszów lub. aktor Biernacki występował w 1906 w zespole Cz.
Wiśniewskiego i W.
Dolskiego w Lublinie i w lutym t.r. grał Rotmistrza („Obrona Częstochowy") - byłaby to zatem pierwsza pewniejsza wiadomość o nim. Zapewne on występował też w sez. 1908/09 u B.
Bolesławskiego w Lublinie; potwierdzał to A.
Grzymała-Siedlecki. W sez. 1909/10 już jako Kazimierz B. był wymieniony w zespole H.
Czarneckiego w Płocku i Włocławku. W pierwszej poł. 1910 został zaangażowany do zespołu dramatu WTR i odtąd grał epizodyczne rólki, najczęściej w T. Rozmaitości i w T. Letnim. Równocześnie rozpoczął pracę w administracji T. Rozmaitości jako buchalter i sekretarz; od 1915 był sekretarzem Zarządu Zrzeszenia Artystów T. Rozmaitości. W 1915 wystąpił w filmie pol. „Zaczarowane koło”. Aktorem i sekretarzem Rozmaitości był do 1919. Od 1 VIII 1919 został aktorem i sekretarzem T. Polskiego i Małego. W kwietniu i maju 1923 z aktorami warsz. (m.in. z T. Komedia) występował w T. Miejskim w Kaliszu. W 1925 zorganizował, działający na zasadzie spółdzielni aktorskiej, nocny t. sensacji pn. Szkarłatna Maska („warszawski Grand Guignol, teatr grozy i śmiechu"); mieścił się on w gmachu Komedii przy ul. Jasnej 3, otwarty 8 III 1925, grał do 30 VIII t.r.; teatrem tym kierował wraz z J.
Januszem. W grudniu 1925 został powołany przez Tow. Przyjaciół T. Polskiego w Katowicach na stanowisko dyr. tego teatru i prowadził go od 7 XII 1925 do końca sez. 1926/27; tu zaczął reżyserować. Latem 1926 zorganizował występy zespołu opery i dramatu z Katowic w Krynicy i Ciechocinku, a opery w Płocku (27-29 VII). W sez. 1926/27, w którym zespół muz. T. Polskiego został rozszerzony o operetkę, organizował gościnne występy na terenie woj. śląskiego i Śląska Opolskiego. Od 2 do 31 VII 1927 zespół opery katowickiej pod dyr. B. występował w T. im. Słowackiego w Krakowie. Jesienią 1927 zorganizował imprezę objazdową pn. T. Batalistyczny. Zespół ten pod dyr. B. wystawił „Kościuszkę pod Racławicami” ze słynnym w tej sztuce w roli tyt. T.
Rolandem, m.in. w 1927 w Płocku (16 X - na boisku sportowym), a w 1928 m.in. w Siedlcach (13 V), Białej Podlaskiej (17 V), Tarnowie (pierwsza poł. października). W 1927 złożył także ofertę o dzierżawę T. Miejskiego w Bydgoszczy, jednak bez powodzenia. W pocz. 1928 założył w Warszawie przy ul. Karowej 18 T. Sensacji, ale scena ta pod dyr. B. działała b. krótko - od 5 I do 9 II 1928. W 1929 powrócił jako sekretarz dyrekcji do warsz. T. Polskiego. Od poł. grudnia 1931 do 1933 był dyr. administracyjnym t. rewiowego Morskie Oko. Od 10 X 1933 do 4 I 1934 był dyr. T. Rozmaitości przy ul. Kredytowej 14 (kier. artyst. był T.
Trzciński; grano spektakle złożone z jednoaktówek). W 1935-39 był dyr. administracyjnym kabaretu Cyrulik Warszawski. Według jego relacji w 1. trzydziestych angażował się także do zespołów objazdowych, m.in. współpracował z Redutą. Zapewne on występował też jesienią 1938 z warsz. T. 815, m.in. w Przemyślu i Grodnie. Latem 1939 zorganizował jeszcze jedną scenkę - 12 VIII otworzył w sali przy ul. Mokotowskiej 73 kabaret Tip-Top z politycznym programem pt. „Kto kogo?"; teatrzyk ten grał do 5 IX 1939. W czasie okupacji niem. przebywał w Warszawie, pracował w RGO; wysiedlony po powstaniu, mieszkał najpierw w Piotrkowie, a od stycznia 1945 w Krakowie, gdzie występował do 1947 (gł. T. Kameralny, nast. Powszechny TUR). W sez. 1945/46 kierował objazdem z przedstawieniem „Skiza” (z udziałem M.
Ćwiklińskiej) w kilkudziesięciu miejscowościach całej Polski. Od października 1947 do 31 VII 1950 był dyr. i kier. artyst. T. Ziemi Rzeszowskiej (okresowo pn. T. Miejski), a od 1 VIII 1950 do 30 IV 1951 dyr. T. im. Żeromskiego w Kielcach i Radomiu. W sez. 1951/52-1952/53 oraz do poł. 1953/54 występował w T. Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy i Toruniu, od wiosny 1954 do końca sez. 1956/57 w T. Powszechnym w Łodzi, od sez. 1957/58 w Warszawie w zespole T. Klasycznego (na scenach T. Młodej Warszawy, Rozmaitości, Klasycznego i Widziadła). Od 1 IX 1962 przeszedł na emeryturę, ale jeszcze do końca sez. 1962/63 występował w T. Klasycznym. Następnie do 1970 był jednym z organizatorów, a potem kier. artyst. zespołu Estrady z występami M.
Ćwiklińskiej; w każdym sez. występował też w ponad stu przedstawieniach sztuki „Drzewa umierają stojąc” w roli Pastora, w wielu miastach Polski. W 1956 obchodził w Łodzi jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artystycznej. W pocz. kariery aktorskiej określany był jako „artysta zdolny, sumienny i pracowity” (J. Czempiński). W Rozmaitościach grał m.in. takie role, jak: Iomoshi („Tajfun"), Kuba („Wesele"), Franio Pszczółkowski („Młody las"), w 1. dwudziestych w warsz. T. Polskim: Lomaxa („Major Barbara"), Motylińskiego („Klub kawalerów"), Mosana („Księga Hioba"). Później, zajęty sprawami organizacyjnymi i kolejnymi dyrekcjami, grywał b. rzadko. W dwudziestoleciu międzywojennym znany był jako pomysłowy, energiczny organizator i kierownik wielu imprez teatr., zarówno stałych, jak i objazdowych; „człowiek doświadczony, znający znakomicie mechanizm teatru” (H.
Małkowska). Do regularnych występów jako aktor wrócił dopiero po 1945 i jak napisał A.
Grzymała-Siedlecki: „gdy już po ostatniej wojnie i trzydziestu latach urlopu wkroczył znowu w warsztat, ujawnił, ile się w nim mimo wszystko zamagazynowało tęgiego rozmaitościowego ładunku aktorskiego”. Tenże krytyk z uznaniem pisał o granych przez B. w Rzeszowie rolach Profesora Sonnenbrucha („Niemcy"), Podkolesina („Ożenek"), o tyt. roli w „Panu Jowialskim” (granej jeszcze w 1960 w warsz. T. Klasycznym), a przede wszystkim o Jagnickim („Stary kawaler”, Toruń 1952), ukazanym jako „substancja wiejskości”, „z tą swobodą techniczną, której się od mistrzów uczył”, „z umiarem, i z wyrazistością, ze zużytkowaniem każdego zdania, jeśli nie każdego słowa”. Inne role B. z okresu powojennego to m.in.: Dogberry („Wiele hałasu o nic”, 1950), Karp („Las”, 1954), Pan Podczaszy („Popas króla jegomości”, 1958), Profesor Gąsowski („Szatan z VII klasy”, 1960), Zabawnicki („Wicek i Wacek”, 1961). Reżyserował m.in. „Odwety” (Rzeszów 1949), „Ich czworo” (Bydgoszcz 1953), „Śluby panieńskie” (Łódź 1957). Był autorem sztuki „Córka dwóch matek” oraz licznych skeczów dla t. rewiowych.
Ś.P.
KAZIMIERZ
BIERNACKI
AKTOR DYR. TEATRÓW
ŻYŁ LAT 87 - ZM. 28.X.1970
Kazimierz Biernacki
(ID: teatr.4970.1)
