„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
BRODZIKOWSKI Kazimierz Aleksander (8 I 1897 Włocławek - 12 VII 1979 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatruBył synem Aleksandra B. i Stefanii z Siudeckich, mężem najpierw Haliny
Zieleniewskiej (zob. t. 1; ślub 2 II 1924), a nast. Marii Powała-Niedźwiedzkiej, scenografa. Uczył się w szkole realnej we Włocławku; jako uczeń należał do Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej, za co był aresztowany i więziony. W 1914 zdał maturę. Studiował (m.in. prawo) na Uniw. Warsz. i Jagiellońskim. Od 1916 był członkiem POW na Kujawach; w 1918-20 jako ochotnik służył w Wojsku Pol.; walczył na froncie wschodnim w czasie wojny pol.-bolszewickiej, m.in. brał udział w obronie Przemyśla. W 1920-21 uczył się w Warsz. Szkole Dramatycznej. W 1922-23 uczeń Instytutu Reduty; od 1922 brał udział w przedstawieniach, w tymże roku zdał egzamin aktorski ZASP-u. Od sez. 1923/24 był w zespole Reduty; pierwszą znaną jego rolą był Andrzej („Rycerz powietrza"), w spektaklu granym od 8 XI 1923 przez zespół Rozmaitości i Reduty na scenie T. im. Bogusławskiego; inne role z tego sez., które grał w Reducie, to: Adam („Pastorałka"), Malinowski („Dom otwarty"). Latem 1924 brał udział w objeździe Reduty. W sez. 1924/25 występował w warsz. T. im. Bogusławskiego, m.in. jako Maciek („Skalmierzanki"), Antygon („Opowieść zimowa"), Wolarz („Pasterka wśród wilków"), 1925/26 w zespole Reduty w Wilnie oraz w objazdach, podczas których grał m.in. Smugonia („Uciekła mi przepióreczka"), Jana Chudego („Turoń"). W sez. 1926/27 występował w T. im. Słowackiego w Krakowie; 1927/28 i 1928/29 w T. Nowym w Poznaniu, m.in. jako Kazimierz („Śnieg"), Boryna („Chłopi"), Bartnicki („Żabusia"); 1929/30 w T. Miejskim w Bydgoszczy oraz z zespołem bydgoskim gościnnie m.in. w Gdańsku (luty 1930) jako Wiktor („Pan Jowialski"); 1930/31 w T. Miejskim w Toruniu, m.in. jako Car („Kordian"), Maurycy („Małka Szwarcenkopf"). W sez. 1931/32 pocz. zaangażował się znowu do Bydgoszczy, wkrótce jednak przeniósł się do Warszawy, gdzie w grudniu 1931 i styczniu 1932 występował w T. Polskim, a od marca 1932 w T. im. Żeromskiego pod kier. I.
Solskiej , m.in. jako Stryj („Dzień październikowy"), Sobowtór („Sobowtór"). W sez. 1932/33 występował krótko w T. Polskim w Poznaniu, nast. w przedstawieniach Instytutu Reduty w Warszawie. W sez. 1933/34 pocz. grał w T. Kameralnym w Warszawie i gościnnie w T. Polskim w Poznaniu (wrzesień 1933), a w drugiej poł. tego sez. w T. Wołyńskim im. Słowackiego w Łucku i w objazdach, m.in. w Krzemieńcu (maj 1934). Na sez. 1934/35 zaangażował go do Częstochowy I.
Gall , tu zaczął reżyserować. Następnie przez cztery sez. 1935/36-1938/39 (w sez. ostatnim wraz z T. Krotkem) prowadził Miejski T. Kameralny w Częstochowie; był jego dyr., kier. artyst., reżyserem i aktorem; reżyserował m.in.: „W małym domku” (1936), „Zemstę” (1937), „Uciekła mi przepióreczka”, „Grube ryby” (1938). W Częstochowie współpracował z red. miesięcznika „Drugi Tor”. Podczas II wojny świat. nie występował; mieszkał na wsi, pracował w Warsz. Izbie Rolniczej. Zaraz po opuszczeniu przez wojska niem. Częstochowy, wraz z T.
Krotkem , zorganizował tu w styczniu 1945 T. Miejski, który w lutym t.r. rozpoczął działalność.
Wkrótce przeniósł się z Częstochowy do Krakowa. Ukończył prawo na Uniw. Jagiell., uzyskał stopień magistra; przez trzy lata studiował też historię sztuki. Po wojnie organizował na nowo dawnych redutowców; jesienią 1945 na zebraniu w Starym T. został wybrany sekretarzem Zarządu Tymczasowego Zespołu Reduty w Krakowie. Występował na scenach krak.: od 17 VI 1945 w Starym T. w roli Dominika Ileckiego („Dzień jego powrotu"), latem 1945 i w pocz. sez. 1945/46 nadal w Starym T., a nast. w T. Kameralnym TUR i w T. im. Słowackiego. W 1946 (lipiec-październik) w T. Miejskim w Opolu reżyserował gościnnie „Szkarłatne róże” i „W małym domku” (grał Doktora). Przez resztę sez. 1946/47 występował ponownie w T. Kameralnym TUR w Krakowie. W sez. 1947/48 najpierw współpracował z T. im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (m.in. w październiku 1947 reżyserował „Damy i huzary"); nast. brał udział w objazdach po wielu miastach w Polsce. W sez. 1948/49 występował znowu w Krakowie w T. Młodego Widza. W 1949 miał być dyr. zespołu objazdowego organizowanego przy T. Młodego Widza, ale w końcu zespół ten nie powstał. W sez. 1949/50-1952/53 był aktorem i reżyserem T. Polskiego w BielskuBiałej; 8 VIII 1952 obchodził tu jubileusz trzydziestolecia pracy artyst. w roli Lipowskiego („Szczęście Frania"). W drugiej poł. sez. 1952/53 zaczął występować i reżyserować (marzec 1953 - „Eugenia Grandet”, czerwiec t.r. - „Damy i huzary") w T. Dramatycznych w Szczecinie i pracował tam również w sez. 1953/54 (reżyserował „Szczęście Frania"). W sez. 1954/55-1956/57 występował i reżyserował w T. Powszechnym i w T. Młodego Widza w Łodzi. W 1957-66 reżyserował przedstawienia dyplomowe w łódz. PWSA (nast. PWSTiF). W 1957 przeniósł się do Warszawy i w sez. 1957/58 zaangażował do zespołu T. Młodej Warszawy (od 1958 pn. T. Klasyczny); w teatrze tym oraz na jego drugiej scenie T. Rozmaitości występował do 1968, tj. do przejścia na emeryturę. W 1959 gościnnie reżyserował sztukę „Kto zawinił?” w T. Dramatycznym w Częstochowie, w 1965 „Mazepę” w T. Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu oraz w T. Ziemi Gdańskiej. W sez. 1971/72 doangażowany w T. Młodzieży Widziadło w Warszawie grał rolę Uczonego II („Mikołaj Kopernik"). W sez. 1975/76 występował jeszcze w T. im. Bogusławskiego w Kaliszu, w rolach: Starego człowieka („Trzeci wiek") i Talbota („Maria Stuart” F. Schillera). Grał w filmach pol.: „Serce na ulicy” (1931), „Pałac na kółkach” (1932), „Przeor Kordecki-Obrońca Częstochowy” (1934), także w kilku powojennych. Tłumaczył sztuki A. Ostrowskiego, I. Turgieniewa, M. Gogola, W. Katajewa, D. Fonwizina. W tomie „O zespole Reduty 1919-1939” (Warszawa 1970) opublikował wspomnienia pt. „Urywki z pamiętnika redutowca”. Aktor ceniony i użyteczny, prezentował typ aktorstwa solidnego, realistycznego, opartego na najle pszych tradycjach. Z okazji trzydziestolecia prac scen. B. pisano w „Teatrze": „Wykonuje powierzone sobie zadania zawsze z wielką sumiennością i talentem, umiejąc znaleźć właściwy styl i charakter interpretowanej roli, tworząc wyraziste postacie zarówno w komedii jak i w dramacie i celując zwłaszcza w odtwarzaniu ról o silniejszym podkładzie dramatycznym i charakterystycznym”. W swej wieloletniej karierze zagrał wiele różnorodnych ról z których najważniejsze, prócz wymienionych, to przed wojną: Dziennikarz („Wesele”, 1925), Pułask i Regimentarz („Ksiądz Marek”, 1928), Zygmunt Star; („Złote więzy”, 1929), Kaznodzieja („Wyzwolenie"), Chłopicki („Warszawianka"), Cześnik („Zemsta”, 1937), Rotmistrz („Damy i huzary”, 1938); oraz grane po wojnie Generał Bridgenard („Nowa umowa małżeńska”, 1946) Szambelan Czarnoskalski („Rozbitki”, 1947), Major („Pan Geldhab”, 1949), Kleant („Świętoszek”, 1950). Pan Grandet („Eugenia Grandet”, 1951), Major („Damy i huzary”, 1953), Major („Fantazy”, 1953), Wojewoda („Mazepa”, 1955).
Kazimierz Aleksander Brodzikowski
(ID: teatr.5048.1)
Wanda Teresa Brodzikowska h. Wieniawa 1925-1939|
