Helena Buczyńska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego)

„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

BUCZYŃSKA Helena (2 XII 1894 Szczygry, gub. Kurska - 21 XII 1957 na statku), aktorka, reżyser
Była córką Władysława B. i Nadieżdy z Łochwickich, ros. humorystki, piszącej pod pseud. Teffi. Ukończyła gimn. we Lwowie, a następnie Klasę Dramatyczną przy Warsz. Tow. Muzycznym, była również uczennicą S. Lentza w Szkole Sztuk Pięknych i A. Myszugi w klasie śpiewu Warsz. Tow. Muzycznego. Debiutowała 1 VII 1914 w T. Letnim w Warszawie w roli Jewdochy („Sędziowie"), w sez. 1914/15 występowała w warsz. t. Komedia i t. na Dynasach. Od 1915 przebywała w Rosji, występując w zespołach pol. (m.in. w sez. 1915/16 w T. Polskim w Moskwie), a także w t. ros. i kabaretach futurystów, m.in. w Charkowie i Sewastopolu. Występowała też w ros. kabarecie w Konstantynopolu. Po powrocie do kraju w styczniu 1922 rozpoczęła pracę w warsz. t. Maska i t. Stańczyk, następnie występowała w t. Reduta (1922-23), w T. im. Słowackiego w Krakowie (1923-25). Grała wówczas takie role jak: Maria z Magdali („Judasz” K. Tetmajera), Młynarka („Zaczarowane koło"), Puk („Sen nocy letniej"). Zajmowała się też w tym czasie opracowywaniem układów ruchowych i plastycznych do niektórych przedstawień, m.in. do „Medei”. W 1925-28 występowała w warsz. t. Qui Pro Quo (uczestniczyła w jego objazdach), w 1926 także w t. Wodewil, w 1929 w pozn. T. Nowym i t. Rewii, w sez. 1929/30 w Łodzi, w 1930-32 w warsz. t. Ateneum. Grała tutaj m.in. role: Podstoliny („Zemsta"), Pulcherii („Dom otwarty"), Orgonowej („Damy i huzary"), które ujawniły jej wybitny talent komediowy. Następnie występowała w Warszawie w t. Jaskółka, T. Polskim i t. Banda (1932), w t. Morskie Oko (1933), ponownie w t. Ateneum (sez. 1933/34). W 1934-39 występowała na scenach TKKT (po 1936 głównie w T. Polskim i T. Małym), m.in. w takich rolach jak: Łechcińska („Rozbitki"), Dolly Fulten („Karolina"), Katarzyna („Żołnierz i bohater"), Pani Bardell („Klub Pickwicka"), Ciocia („Gałązka rozmarynu"). Podczas II wojny świat. prowadziła tajne kursy aktorskie. Już w sez. 1944/45 grała i reżyserowała w T. m. st. Warszawy. Za reżyserię „Szczęścia Frania” otrzymała (pierwszą po wojnie) nagrodę warsz. Rady Narodowej. W 1945-46 należała do zespołu Miejskich T. Dramatycznych. W tym czasie wystawiła na scenie T. Małego w Warszawie własną sztukę „Obcym wstęp wzbroniony” rozgrywającą się w środowisku aktorskim. W 1947 występowała w t. Syrena w Łodzi, w 1947-48 tamże w T. Kameralnym, w sez. 1948/49 w t. Osa, w sez. 1949/50 w t. Syrena w Warszawie, a w 1950-57 w warsz. T. Domu Wojska Polskiego, gdzie grała swe ostatnie role: Wassę („Wassa Żeleznowa"), Panią Yang („Dobry człowiek z Seczuanu"). W tym t. odbyła się 13 V 1957 uroczystość czterdziestolecia jej pracy (bez zapowiedzianego występu B. w roli Orgonowej w „Damach i huzarach"). Następnie przeniosła się do T. Komedia.
Jej warunki zewnętrzne, okrągła postać, charakterystyczny „kaczy chód”, zabawny akcent kresowy, rumiana twarz ze śmiejącymi się oczami, tworzyły gotową figurę komiczną, co w połączeniu z kulturą interpretacji, naturalnym wdziękiem i wigorem scenicznym wyrobiło B. stanowisko jednej z popularniejszych aktorek komediowych stolicy. Była również cenioną recytatorką poezji współczesnej, wytrawną aktorką kabaretową, radiową i filmową (w 1923-55 grała epizody w dwudziestu dwu filmach). Zmarła na morzu, wracając do Polski z podróży zagranicznej.

Helena Buczyńska (ID: teatr.5070.1)

Rodzice

Rodzeństwo, bratankowie lub siostrzeńcy/bratanice lub siostrzenice

Uwagi