„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
HARTMAN Zofia, z Jarzyńskich, 2° v. Łozińska, pseud. Z. Górska (27 I 1875 Lublin - 14 VIII 1931 Busko), aktorka, dyr. teatruByła żoną => Karola H., potem aktora Mariana Łozińskiego. Występowała najpierw pod pseud. Górska; następnie po wyjściu za mąż za Karola H. używała jego nazwiska, a w okresie międzywojennym także nazwiska drugiego męża. W lecie 1894 i 1895 występowała z zespołem J. Myszkowskiego w t. w Parku Krakowskim, a zimą w sez. 1894/95 w zespole I. Józefowicza w Lublinie. Później występowała w zespołach: w sez. 1895/96 B. Mareckiego w Kielcach, w lecie 1896 Cz. Janowskiego w Łodzi, w 1896-97 w zespole objazdowym E. Majdrowicza i M. Skirmunta na Pomorzu i w Wielkopolsce, w 1898 w Lublinie, Sosnowcu u S. Sarnowskiego oraz w warsz. t. ogr. Wodewil; w 1900 występowała w T. Ludowym w Łodzi, a w maju tego roku z tymże zespołem w T. „Rusałka” w Lublinie, w sez. 1901/02 w T. Polskim w Poznaniu, w kwietniu 1902 w Częstochowie. 26II 1903 gościnnie wystąpiła w T. Ludowym w Krakowie we fragmencie operetki „Ptasznik z Tyrolu”. W kwietniu 1904 występowała w Płocku, w lecie 1904 w t. w Parku Krakowskim, a następnie przez pewien czas na scenach kabaretowych. W 1914 (w pierwszych miesiącach I wojny świat.) grała w Kaliszu, w 1915 w t. Venus w Warszawie, w 1915-18 w T. Polskim w Kijowie pod dyr. F. Rychłowskiego, zaś w 1920 należała do zespołu t. plebiscytowego na Górnym Śląsku. W 1921-24 występowała w T. Miejskim w Grudziądzu i tu 19 III 1924 obchodziła trzydziestolecie pracy scen. w roli Ciaputkiewiczowej („Grube ryby"). W sez. 1924/25 występowała w T. Miejskim w Lublinie, gdzie następnie wraz z M. Łozińskim założyła i prowadziła teatrzyk Szkarłatna Maska, z którym w miesiącach letnich jeździli na występy, m.in. do Krynicy i Szczawnicy. W 1927 prowadziła Objazdowy T. dla Młodzieży im. Marszałka J. Piłsudskiego, odwiedzając w ciągu roku m.in. Brześć Litewski, Chełm Lubelski, Hrubieszów, Włodzimierz, Kiwerce, Kowel, Zdołbunów, Równe, Dubno, Krzemieniec, Brody, Złoczów, Czortków, Zaleszczyki, Buczacz, Kołomyję, Kałusz, Dolinę, Stanisławów, Stryj, Sarny, Rokitno, Łuniniec, Baranowicze, Nieśwież, Stołpce, Nowogródek, Słonim, Wołkowysk, Białystok, Grodno, Suwałki, Augustów, Wysokie Mazowieckie. W 1928 również wraz z M. Łozińskim prowadziła stały t. w Busku p.n. Kino-Teatr Zakładowy.
Grała m.in. Rosę („Miłość czuwa"), Amelię („Trzydzieści lat, czyli Życie szulera"), Kelly („Niobe"), Łucką („Przed ślubem"), Milewską („Żabusia"), Mirską („Klub kawalerów"), Małgorzatę („Popychadło"), Annę („Rewizor"), Dulską („Moralność pani Dulskiej"). Była autorką obrazka scen. pt. „Drużyny polskie”, w którym grała rolę Babuni. W 1914 w Warszawie wydała wspomnienia pt. „Wśród huku armat. Wrażenia przeżyte przez..."
Zofia Janina Jarzyńska
(ID: teatr.77059.1)
