„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
GRABOWSKI Władysław (1 VI 1883 Warszawa - 6 VII 1961 Warszawa), aktorPo ukończeniu szkoły średniej uczył się rysunku, m.in. pod kierunkiem W. Gersona, a następnie studiował w Klasie Dramatycznej przy Warsz. Tow. Muzycznym. Prawdopodobnie debiutował ok. 1903 jako uczeń Klasy Dramatycznej w warsz. T. Rozmaitości, wg innych źródeł w 1905 w t. łódzkim. Niewątpliwie należał do zespołu tego t. w sez. 1905/06 i brał udział w jego występach w Petersburgu oraz w Warszawie (w sali Filharmonii) wiosną 1906. W 1906-08 występował w T. Miejskim w Krakowie, 1908-11 w t. pol. w Łodzi, w sez. 1911/12 w T. Małym w Warszawie. W 1912 został zaangażowany przez A. Szyfmana do tworzonego właśnie zespołu T. Polskiego, wziął udział w występach zespołu w Rosji, a następnie występował w T. Polskim w Warszawie do 1914. Wybuch I wojny świat. zastał go w Krakowie. Tam występował przez krótki czas w T. Nowości, a następnie w T. im. Słowackiego. W 1916 wrócił do Warszawy, wiosną występował w T. Polskim, w 1916-18 w T. Letnim, 1918-25 ponownie w T. Polskim (i w t. z nim związanych - w T. Małym i T. Komedia), w sez. 1925/26 w T. Letnim, 1926/27 w T. Ćwiklińskiej i Fertnera, 1928-31 w T. Polskim i Małym, 1931-33 w T. Letnim, 1933 w t. Rozmaitości, a od 1934 w teatrach TKKT (po podziale zespołu w 1936 głównie w T. Letnim). Podczas II wojny świat. kilka razy wystąpił w t. jawnych w Warszawie, m.in. w T. Komedia. W 1945-49 występował w T. Wojska Polskiego w Łodzi. 2 IV 1946 obchodził jubileusz czterdziestolecia pracy grając rolę Dyndalskiego („Zemsta"). W 1950 wrócił do Warszawy i występował najpierw w T. Polskim, a od 1951 do końca życia w T. Narodowym. 23 XI 1953 obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pracy, grając rolę Stańczyka („Rzeczpospolita zapłaci"). Wg S. Dąbrowskiego G. miał „doskonałe warunki amantowskie, wzrost, estetykę gestu, dykcję, oko sceniczne, regularne rysy, wytworną postawę”. W pierwszym okresie swej działalności grał istotnie role amantów i bohaterów romantycznych, m.in. Percineta („Romantyczni"), Pana Młodego i Poetę („Wesele"), Marchbanksa („Kandida"), a także Fantazego („Fantazy"). Od ok. 1914 występował niemal wyłącznie w repertuarze komediowym i farsowym. Zdobył wówczas ogromną popularność, m.in. w takich rolach jak: Blond („Król"), Mariusz („Murzyn warszawski"), Tibor („Niebieski lis"), Szarmancki („Spazmy modne"), Ludwik XI („Król włóczęgów"), Kręćki („Aszantka"), Wicek („Wicek i Wacek"), Rotmistrz („Damy i huzary"), a przede wszystkim Chudogęba („Wieczór Trzech Króli"). Po II wojnie świat. odnosił sukcesy w rolach Orgona („Świętoszek"), Gąski („Wesele Figara"), Belzebuba („Igraszki z diabłem"), Venture'a („Sułkowski"). Ostatnią jego rolą był grany w 1957 Dyrektor („Aszantka"). Od 1911 wystąpił w ponad trzydziestu filmach. Często występował też w radiu, m.in. w ostatnich latach życia w cyklu audycji „Wesoły kramik”.
Styl gry G. określił A. Grzymała-Siedlecki jako ,excentric artyzm”, A. Zelwerowicz zaś jako „rodzaj szarży, ale zawsze szarży stylowej, rasowej”. L. Schiller pisał, że jest on „uosobieniem kapitalnego instynktu teatralnego, który pozwala mu lawirować między groteską artystyczną a wyrazem realistycznym”. Wg J. Leszczyńskiego „bawiąc się każdą figurą, w którą się wcielał, dając ujście swemu pysznemu humorowi, pomysłowości niezwykłej, poprzez fantastyczne - jemu tylko właściwe akcenty dykcji, wężowe skręty swej figury i gesty, potrafił pokazać człowieka”. Także w życiu prywatnym stanowił, wg A. Zelwerowicza, „typ oryginała, którego zachowanie się, sposób bycia, wymowa, głos, ruchy, specyficzny rodzaj humoru i dowcipu, tworzyły całość skończoną, swoistą i zgoła nie dającą się porównać z żadnym z jego rówieśników”.
Ś.P.
WŁADYSŁAW
GRABOWSKI
AKTOR
VI.1884
6.VII.1961
ZA WYBITNE ZASŁUGI
DLA POLSKIEJ SCENY
ODZNACZONY ORDEREM
SZTANDARU I-KLASY
KRZYŻEM OFICERSKIM
ORDERU ODRODZENIA
POLSKI
DWUKROTNIE ZŁOTYM
KRZYŻEM ZASŁUGI,
MEDALEM X-LECIA
POLSKI LUDOWEJ
LAUREAT PAŃSTWOWEJ
NAGRODY II-STOPNIA
CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI
Władysław Grabowski
(ID: sw.13551)
Zaloguj się
ca 1889-
