Uwagi
„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994: KRUŻANKA Jadwiga Klara, zamężna Reiss (17 X 1891 Warszawa - 31 I 1980 Warszawa), śpiewaczkaByła córką Edwarda Kruga i Amalii z Nelsonów, żoną prawnika, Witolda Bogusława Re-issa (ślub 23 IV 1921). Śpiewu uczyła się u W. Brzezińskiego, aktorstwa w szkole gry film. N. Niovilli w Warszawie. Podczas I wojny świat. prowadziła na froncie kantynę wojskową. Debiutowała w warsz. T. Wielkim 19 VI 1917 partią Mimi („Cyganeria"); debiut „był niezwykłym pod względem artystycznym”, „wyglądał raczej na gościnny występ jakiejś renomowanej śpiewaczki” pisano w „Kurierze Warszawskim”. Od sez. 1917/18 została zaangażowana i do końca sez. 1921/22 była solistką T. Wielkiego w Warszawie; śpiewała Zofię („Halka"), Psyche („Eros i Psyche") - tu doskonała była w scenie klasztornej, Siebla („Faust"), Micaelę („Carmen"), Oscara („Bal maskowy"), Inez („Afrykanka") i inne partie liryczno-dramatyczne, a nawet lekkie partie sopranowe z elementami koloratury. Od 1 VII do 17 VIII 1919 brała udział w przedstawieniach Krak. Tow. Operowego. W 1922, w związku z profesurą męża na Uniw. Stefana Batorego, przeniosła się do Wilna, gdzie w T. Wielkim na Pohulance wykonywała czołowe partie sopranowe takie, jak: tyt. w „Halce”, Santuzza („Rycerskość wieśniacza"), Nedda („Pajace"), Małgorzata („Faust"), Tamara („Demon"), Rachela („Żydówka"), Tatiana („Eugeniusz Oniegin") - „Można powinszować artystce zupełnego powodzenia w nowej roli, którą ona ujęła - zgodnie ze swym uzdolnieniem - więcej dramatycznie, niżeli lirycznie i konsekwentnie w tym zrozumieniu ją do końca przeprowadziła” (M. Józefowicz). Śpiewała też partię tyt. w „Carmen”. Swoje role umiejętnie różnicowała aktorsko. Z mniejszym powodzeniem występowała w operetkach, m.in. jako Lucy („Targ na dziewczęta") i Zuzanna („Cnotliwa Zuzanna"). „Operetka nie jest odpowiednim polem dla jej artyzmu. Cała gra jej zbyt poważna, brak ożywienia” - pisał M. Józefowicz. Cieszyła się wielką popularnością w kołach towarzyskich i sportowych Wilna. Po rozwiązaniu opery w czerwcu 1925 śpiewała gościnnie, należącą do najwybitniejszych jej ról, partię tyt. w „Tosce” w operze lwow., a nast. jeździła z nią po Polsce z zespołem E. Mossakowskiego. W 1926 objęła klasę śpiewu w wil. Instytucie Muz., uczyła też w Żydowskim Instytucie Muzycznym. Pracą pedag. zajmowała się do wybuchu wojny. W marcu 1936 występowała gościnnie z grupą artystów warsz. w Poznaniu, Lwowie oraz w Radomiu i Płocku. W 1939 zgłosiła się na front jako sanitariuszka. Za pomoc więzionym uczennicom była aresztowana przez gestapo. Po wycofaniu się wojsk niem. z Wilna powierzono jej klasę śpiewu w konserwatorium Litew. SRR. W marcu 1945 repatriowała się do Torunia. Uczyła tam w Średniej Szkole Muz., była inicjatorką Ogólnopolskiego Konkursu Śpiewaczego im. Karłowicza, wespół z F. Krysiewiczową organizowała koncerty muzyki operowej i estradowe wykonania fragm. oper. W Toruniu działała do 1950, nast. pracowała w Średniej Szkole Muz. im. Chopina w Warszawie. Do jej uczniów należeli m.in. W. Denysenko i M. Wojnicki. Była działaczką społeczną, pracowała w Zarządzie Warsz. Tow. Muzycznego.
„Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 2: teatr.19352.1
Epitafium na cm. Ew.-Aug. w Warszawie: JADWIGA REISS * 1891 +1980
źródła:
- pogrzeb: Urz. M. st.W-wy http://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=50584
|
|