„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
BARAŃSKI Stefan Paweł (26 XII 1884 Lwów - 27 II 1969 Skolimów k. Warszawy), dyrygentBył synem Franciszka, inżyniera, i Olgi B., mężem Stefanii Barańskiej. Kształcił się w konserwatorium Galicyjskiego Tow. Muz. we Lwowie pod kier. W. Malisz (fortepian), S. Niewiadomskiego i M. Sołtysa (teoria i harmonia). Studiował też matematykę i fizykę na Uniw. Jana Kazimierza i potem przez pewien czas był nauczycielem gimnazjalnym tych przedmiotów. W 1908 podjął pracę korepetytora solistów opery w T. Miejskim we Lwowie. Jako dyrygent debiutował w lipcu 1909 - prowadził przedstawienia „Madame Butterfly” podczas letnich występów opery lwow. w Krakowie. Sezon 1910/11 spędził w Wiedniu; był korepetytorem solistów Volks-oper i uzupełniał studia muz. u A. Zemlinsky'ego. Od 1911 był dyrygentem oper i operetek w T. Polskim w Poznaniu; prowadził m.in. „Hrabinę”, „Traviatę”, „Mazepę” A. Munchheimera, „Noc w Wenecji”, „Wandę” F. Dopplera, „Walecznego żołnierza”, „Żydówkę”. Przed wyjazdem z Poznania, 24 IV 1914 miał swój benefis w „Carmen”. Przeniósłszy się do Warszawy, przez kilka miesięcy dyrygował orkiestrą T. Nowoczesnego, a od 1915 przez trzy sez. pracował w T. Wielkim, gdzie dyrygował m.in. „Traviatą”, „Opowieściami Hoffmanna”, „Żydówką”. W sez. 1918/19 dyrygował w T. Wielkim we Lwowie. W 1919 związał się z Krakowem, był dyrygentem w T. Powszechnym i w Krak. Tow. Operowym. W 1922 i 1923 pod jego kier. muz. odbyły się tam prem. „Eugeniusza Oniegina”, „Strasznego dworu”, „Cyganerii”, „Nizin”, „Opowieści Hoffmanna”, „Cyrulika sewilskiego”, „Don Juana” Mozarta. Występował też na koncertach symfonicznych. W 1923 objął kierownictwo artyst. Krak. Tow. Oratoryjnego; w 1924 zorganizował, na wzór szwajcarskiego zespołu H.
Opieńskiego „Motet et Madrigal”, podwójny kwartet wokalny, przydatny w praktyce wykonawczej muzyki dawnej. W 1925-31 był etatowym drugim dyrygentem sceny operowej T. Polskiego w Katowicach (w sez. 1925/26 przy Z.
Górzyńskim, potem przy M.
Zunie); sam przygotował wiele oper, równocześnie pełnił funkcję prof. w Śląskim Konserwatorium Muzycznym. Przedstawienia operowe pod batutą B. (np. „Flis” w ramach Festiwalu Moniuszkowskiego w 1930) były transmitowane przez radio. W 1932 przeniósł się do T. Wielkiego w Poznaniu, gdzie 19 XII 1934, w dniu prem. „Wilhelma Tella” pod jego kier. muz., obchodził jubileusz dwudziestopięciolecia działalności artystycznej. W teatrze tym do 1939 (za dyr. Z.
Latoszewskiego) przygotował dwadzieścia dwie prem. operowe i trzy operetkowe, m.in.: „Księcia Igora”, „Fausta”, „Trubadura”, „Afrykankę”, „Manru”, „Giocondę”. Po prem. „Andre Chenier” (1936), T. Kassern pisał: „Praca kapelmistrza Barańskiego dała tym razem wręcz znakomite rezultaty. Widać było troskliwość i staranność w wypracowaniu wszystkich szczegółów tak w orkiestrze (akompaniującej delikatnie i nie zakrywającej śpiewaków), jak w partiach solowych i chóralnych”. W czasie okupacji niem. przebywał w Krakowie, dawał lekcje muzyki, a w 1942-43 był także akompaniatorem i kapelmistrzem imprez operowych organizowanych przez S.
Drabika. Po wojnie dyrygował przedstawieniami „Verbum nobile” (czerwiec i lipiec 1945) przygotowanymi przez Zrzeszenie Artystów Operowych w Domu Żołnierza w Krakowie. W 1946 wrócił do pozn. T. Wielkiego na stanowisko dyrygenta, a później także korepetytora solistów. W 1948-54 był prof. w tamtejszej Wyższej Szkole Operowej. Jubileusz czterdziestolecia pracy artyst. obchodził 22 V 1948 dyrygując w pozn. T. Wielkim „Strasznym dworem”. Po jubileuszu pięćdziesięciolecia w 1958, odszedł na emeryturę. Był sumiennym i cenionym dyrygentem.
Stefan Paweł Barański
(ID: teatr.4876.1)
