„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
BOLESŁAWSKI Bolesław, właśc. Aleksander Nowicki (11 XI 1867 Graz - 13 VII 1923 Warszawa), aktor, reżyser, dyr. teatruBył mężem => Józefiny B. Ukończył szkołę realną i Szkołę Sztuk Pięknych w Krakowie. Zaczął występować na prowincji. W maju 1883 został przez J. Rychtera zaangażowany do t. pozn., ale posądzony o działalność antyniemiecką musiał opuścić Poznań. W lecie 1883 występował w warsz. t. ogr. Alhambra i Nowy Świat; następnie wyjechał do Piotrkowa. Od 30 XII 1883 do 7 II 1884 należał do zespołu t. krakowskiego. Z kolei występował w zespole S. Trapszy w Łowiczu, a latem 1884 w warsz. t. ogr. Eldorado (dyr. J. Żołopiński). W sez. 1884/85 i 1885/86 (do stycznia 1886) występował w zespole J. Teksla w Łodzi; pełnił tam także funkcję malarza teatralnego. W 1885 występował też przez pewien okres w Lublinie w zespole J. Żołopińskiego. W czerwcu i w lipcu 1886 znowu występował w Łodzi (w zespole J. Grabińskiego), a latem tego roku w warsz. t. ogr. Alhambra i Wodewil. W sez. 1886/87 wraz z zespołem J. Teksla występował w Lublinie; grał m.in.: 30 XII 1886 Dziadunia („Dzieciaki"), 1 II 1887 Uriela Akostę („Uriel Akosta"). W lutym tego roku z zespołem M. Winklera i A. Zawadzkiego występował w Kielcach, a następnie został zaangażowany do zespołu J. Szymborskiego w Płocku. W 1888 występował w zespole J. Teksla w Piotrkowie i Radomiu, w zespole J. Grabińskiego w Częstochowie oraz w zespole L. Dobrzańskiego i J. Reckiego w Lublinie. W 1889 z zespołem J. Teksla wyjechał do Odessy, gdzie występował także w zespole S. Trapszy. W 1890-91 występował w zespole Ł. Kościeleckiego w Petersburgu. W 1891 debiutował w WTR grając 21 IX rolę Pułkownika („Pan Benet") i 12 X został zaangażowany. W lecie 1892 występował gościnnie w zespole Ł. Kościeleckiego w Petersburgu. W styczniu 1901 objął funkcję pomocnika reżysera tzw. czwartej sceny w T. Letnim w Warszawie. Od 14 IX tego roku został na własne żądanie zwolniony z WTR. Zorganizował wtedy własny zespół, z którym w latach następnych wędrował po Królestwie Pol., Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Rosji. Występował z nim w 1901 w Żytomierzu, Kijowie, Winnicy, Kamieńcu Podolskim i w Odessie (w listopadzie), w 1902 w Moskwie, Rydze, Petersburgu, w 1903 w Radomiu (10-11 VI), Karolinie (12-31 VI), Końskich (2-6 VII), Iłży (8 VII), Sandomierzu (2-24 VIII), Opatowie (25-31 VIII), Łodzi i Częstochowie, Petersburgu (gdzie kierownikiem artyst. był S. Przybyszewski), w 1904 m.in. w Łomży (9-18 I). W kwietniu 1904 występował gościnnie w t. w Sosnowcu (dyr. F. Feliński), a w lecie tego roku sam kierował t. łódzkim. Ubiegał się też o dyrekcję t. w Sosnowcu, ale nie otrzymał tego stanowiska. W 1905 wraz z żoną zorganizował nowy zespół, który następnie pod jego kier. w sez. 1905/ /06 występował w Kijowie, Białej Cerkwi, Żytomierzu, Berdyczowie, Humaniu, Winnicy, Kamieńcu Podolskim (luty 1906) i Mohylowie, w 1906 w Łomży, Grodnie, Wilnie, Poniewieżu (kwiecień), Dźwińsku, Kownie, Lipawie, Rydze, Mińsku Litewskim, Nowogródku i okresowo znowu w Wilnie. W 1907 prowadził zespół na Wołyniu i Ukrainie, w sez. 1907/08 w Żytomierzu; w końcu marca i w kwietniu 1908 kierował t. przy ul. Mokotowskiej w Warszawie (wystawiał tu m.in. „Życie człowieka” L.N. Andrejewa) potem kierował zespołem objazdowym występującym w Radomiu, Kielcach, a w czerwcu i lipcu tego roku w Berdyczowie, Jarmolińcach, Płoskirowie, Winnicy, Kamieńcu Podolskim, Kijowie, Charkowie i Petersburgu (wystawiał wtedy w skupiskach pol. „Wesele"). We wrześniu 1908 grał w Łodzi, w sez. 1908/09 (od 1 X sam, od 18 X z J. Kratochwilem) był dyr. w Lublinie (do kwietnia 1909), a od października 1909 występował i reżyserował w Łodzi w T. Polskim (sez. 1909/10). W 1910-13 pracował w łódz. T. Popularnym. Był dyr. tego t. (wspólnie z A. Mielewskim) i kierownikiem administracyjnym; grał tu wiele poważnych ról, dużo także reżyserował (m.in. „Uriela Akostę”, „Damę kameliową"). W sez. 1913/14 (od września 1913) był dyr. T. Polskiego w Łodzi, skąd po wybuchu I wojny świat. wyjechał. W 1914 jeszcze raz utworzył własny zespół, w 1915 wyjechał z nim do Wilna i występował tam w t. w Bernardynce przez lato 1915. W 1916 występował początkowo w T. Polskim w Kijowie pod dyr. F. Rychłowskiego, od października tego roku był dyr. t. w Domu Polskim w Petersburgu, a od marca 1917 do początku 1918 ponownie występował w T. Polskim w Kijowie. Po powrocie do kraju, w 1919-21 należał do zespołu T. Polskiego w Poznaniu, a od 1921 do śmierci występował w T. im. Bogusławskiego w Warszawie, gdzie w 1921 zdobył uznanie w roli Jana Kazimierza („Królowa Polskiej Korony"). Autor nekrologu w „Scenie Polskiej” określił B. jako „wybitnego artystę dobrej, starej szkoły, który święcił triumfy w rolach charakterystycznych, bohaterskich i kontuszowych wielkiego repertuaru”. A. Grzymała-Siedlecki wspominając go jako „wiecznego wędrownika a tęgiego aktora” przekazał opis jego warunków zewnętrznych: „Twarz niezupełnie fortunna jak na aktora, bo o jakichś bladych oczach i niemalże znikomym nosie"; „wysoki, rozrosły”, charakteryzowały go „energiczne ruchy, łatwość w odtwarzaniu brutalności, szeroka gra"; zbyt może w grze „pompatyczny”, ale „z darem mocnej ekspresji”.
Ważniejsze role: Wojewoda („Mazepa"), Jago („Otello"), Lear („Król Lear"), Pankracy („Nie-boska komedia"), Klaudiusz („Hamlet"), Franciszek Moor („Zbójcy"), Jakub („Dwie sieroty"), Major („Damy i huzary"), Horn („Tamten"), Radziwiłł („Panie Kochanku"), Pustelnik („Klątwa"), Wernyhora („Wesele"); ostatnią jego rolą był Król Zygmunt („Królewski jedynak").
Bolesław Marcin Dionizy Nowicki
(ID: teatr.44758.1)
![[podgląd]](/img/metrskan/3246915.jpg){kind=link}
