„Słownik biograficzny teatru polskiego 1900-1980”, t. II, PWN Warszawa 1994:
PUCHNIEWSKA Helena Joanna, zamężna Żebrowska (12 VII 1891 Warszawa - 8 VIII 1971 Pełkinia k. Jarosławia), aktorkaByła córką Marcelego P. i Emilii z domu Matie, bratanicą Józefa Puchniewskiego (zob. t. 1), siostrą Klemensa Puchniewskiego (zob. t. 1). Działalność rozpoczęła zapewne w 1908: od 11 czerwca występowała w Lublinie w zespole T. Pola, od 20 czerwca w t. ogr. Bagatela w Warszawie kierowanym przez J. Puchniewskiego. W 1909 (styczeń) była w zespole operetkowym w Kijowie, w 1911 również w Kijowie, od czerwca do września 1912 z zespołem J. Jerzyńskiego w Kaliszu, w sez. 1912/13 najpierw w Sosnowcu z zespołem H. Czarneckiego, potem w Częstochowie z zespołem J. Puchniewskiego. Niektóre wiadomości z tego okresu mogą dotyczyć Stefanii Puchniewskiej (zob. t. 1). W maju 1914 występowała w T. Nowoczesnym w Wilnie, latem t.r. w łódz. T. Przeglądów, w 1918 brała udział w przedstawieniach dla pol. wojska dawanych przez teatr z Mińska Litewskiego (dyr. B. Skąpski). Następnie grała w Sosnowcu z zespołem H. Czarneckiego (sez. 1920/21), w T. Miejskim w Grodnie (sez. 1921/22), w 1923 z grupą aktorów warsz. pod kier. W. Lenczewskiego w Płocku (marzec) i Kaliszu (kwiecień-czerwiec). Latem 1924 występowała w teatrze w Brześciu, w sez. 1924/25 w teatrze w Grodnie, w sez. 1925/26 w Płocku z zespołem K. Wojciechowskiego, a latem 1926 była ze Zrzeszeniem Artystów Zaw. T. Miejskiego w Płocku na występach w Kaliszu. W 1927-35 występowała w T. Miejskim w Łodzi, potem zapewne grała w Wilnie, w sez. 1937/38 w T. Kameralnym w Częstochowie, a w sez. 1938/39 w T. Miejskim w Sosnowcu.
W czasie okupacji niem. nie występowała, pracowała m.in. w kuchni koleżeńskiej ZASP-u. Po wojnie wróciła na scenę w Łodzi; była w T. Powszechnym TUR (1945-46), T. Wojska Pol. (1946-49), a nast., do 1954, w T. Osa, kolejno przekształcającym się w T. Mały i T. Satyryków. W 1957 zaangażowała się do T. Ziemi Rzeszowskiej i występowała tam do 1966.
Znane są jej role dopiero z końca 1. dwudziestych; była wtedy aktorką wyraźnie charakterystyczną, grała m.in.: Gubernatorową („Dziady”, 1927), Stręczycielkę („Krzyczcie, Chiny!”, 1932), Poldzię („Pieniądz to nie wszystko”, 1933), Tadrachową („Moralność pani Dulskiej”, 1938), Ciotkę („Gałązka rozmarynu”, 1938). Po wojnie, w Łodzi występowała m.in., jako: Żelazna („Panna Maliczewska"), Ruczkowska („Żołnierz królowej Madagaskaru"), Stara baba („Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale"), Pokusa I („Igraszki z diabłem"), w Rzeszowie grała już rzadko, m.in. Kliminę („Wesele"), Staruszkę I („Cudotwórca"), Flipotę („Świętoszek").
Helena Joanna Puchniewska
(ID: teatr.15461.1)
Zaloguj się
człowiek teatru
1886-1965
