Maria Gorczyńska (ID: teatr.15623.1)

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

W stopniach ° wyrażona liczba ogniw w łańcuchu, w którym każda następna osoba jest dzieckiem, rodzicem lub małżonkiem poprzedniej;
wersja pełna (przy opłaconym abonamenice) pokazuje wykres powiązania; w wersji darmowej kliknięcie prowadzi do strony o danej osobie.

1. SZELĄGOWSKA Maria (1905-1989) działaczka niepodległościowa 8°
2. SZELĄGOWSKI Adam (1873-1961) historyk 8°
3. KWIATKOWSKI Antoni Konstanty (1899-1941) doktor nauk technicznych, inżynier geodeta, wykładowca 9°
4. PARADOWSKA Anna Czesława (1879-1962) bankowiec, działaczka organizacji kobiecych 9°
5. SOSNOWSKI Józef Konstanty (1863-1933) aktor, reżyser 11°
6. PISARSKA Maria Kazimiera (1905-1978) bibliotekarka, dokumentalistka leśnictwa 11°
7. NAZIEMBŁO Wacław (1865-1931) działacz socjalistyczny 11°
8. KWIATKOWSKI Mieczysław (1889-1943) działacz PPS i KPP, publicysta 11°
9. ŚWIĘCKI Tomasz Ignacy (1774-1837) prawnik, historyk 12°
10. SIERPIŃSKI Wacław Franciszek (1882-1969) profesor matematyki 12°
11. PŁOSKI Edmund Walenty (1859-1942) prawnik, działacz Proletariatu 12°
12. ORDON-SOSNOWSKA Władysława (1876-1933) aktorka 12°
13. MALINOWSKI Lucjan Feliks (1839-1898) profesor filologii UJ 12°
14. KOLBE Bronisław (1876-1941) inżynier górniczy 12°
15. CELIŃSKI Sławomił (1852-1918) rzeźbiarz 12°
16. RYX Bronisław Feliks (1837-1914) ziemianin, powstaniec 1863, publicysta 12°
17. RYX Izabella (1844-1904) zootechnik 12°
18. POMARAŃSKI Stefan (1893-1944) major, historyk wojskowy 13°
19. POMARAŃSKI Józef (1867-1902) skrzypek, założyciel orkiestry włościańskiej 13°
20. MALINOWSKI Bronisław Kasper (1884-1942) etnolog, profesor uniwersytetu w Londynie 13°

Uwagi

• „Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

  GORCZYŃSKA Maria, zamężna Lindner (27 I 1899 Lublin - 23 VI 1959 Warszawa), aktorka, dyr. teatru
  Była córką Józefa G., maszynisty i Karoliny z Luberadzkich. Po ukończeniu gimn. realnego w Lublinie pracowała przez pewien czas na poczcie. Ok. 1920 wstąpiła do warsz. Szkoły Dram.; jeszcze przed jej ukończeniem debiutowała 7 XII 1922 w T. Polskim w Warszawie. Od sez. 1924/25 przeszła do zespołu warsz. Miejskich T. Dramatycznych (grała gł. w T. Letnim, T. Narodowym i T. Nowym), w 1925 występowała także w t. Szkarłatna Maska. Od sez. 1934/35 do 1939 występowała w t. TKKT (po podziale na zespoły od sez. 1936/37 należała do zespołu T. Narodowego i T. Nowego). W czasie II wojny świat. pracowała jako kelnerka; w powstaniu warsz. 1944 brała udział jako żołnierz Armii Krajowej (była łączniczką). Po wojnie grała początkowo w t. lub., potem występowała gościnnie w Krakowie, Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu i Łodzi. W sez. 1948/49 kierowała zorganizowanym przez siebie T. Klasycznym w Warszawie. W sez. 1949/50 występowała w warsz. T. Współczesnym. Od 1950 do końca życia grała w T. Polskim w Warszawie. Przed 1939 wystąpiła w trzynastu filmach pol., m.in. w „Mogile nieznanego żołnierza”, „Przedwiośniu"; po wojnie grała w filmie „Młodość Chopina”. Była aktorką o oryginalnej urodzie i świetnej prezencji (pisano, że ma „szyk i finezję prawdziwej warszawianki” - J. Macierakowski). Z początku grała wyłącznie młode arywistki, usamodzielniające się panny (np. Marysia- „Panienka z dansingu") i „kobiety-samiczki” we współczesnej komedii obyczajowej. W rolach tych nie stworzyła własnego stylu, ale grała je z większą dosadnością i agresywnością niż inne aktorki jej pokolenia - akcentowała „podświadomy głód życia” jako motor emancypacji czy powikłań erotycznych. (Dostrzegł to i aprobował J. Lorentowicz; raziło to Boya: „P. Gorczyńska jest niebezpieczną wykonawczynią ról trywialnych dziewczyn, zawsze im coś dołoży z własnej pilności” - pisał o roli Miry w komedii „Życie jest skomplikowane"). Talent G. ujawnił się jednak w pełni dopiero w repertuarze dramatycznym. Pierwszym wielkim jej sukcesem była w 1930 rola Hani („Głupi Jakub"). Z uznaniem krytyki spotkały się role Zuzanny („Don Juan” T. Rittnera), Maji („Lato"), Renaty („Niedobra miłość"), Caesonii („Kaligula” K.H. Rostworowskiego), Lady Milford („Intryga i miłość"). Upamiętniły się także jej kreacje „wielkich miłośnic” ze sztuk M. Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej: Nola („Zalotnicy niebiescy"), Malwa („Dowód osobisty"), Ruta („Egipska pszenica"). (Boy jednak narzekał: p. Gorczyńska „przesoliła nieco mieszczańskość Caesonii"; „trudną rolę Lady Milford z brawurą zagrała p. Gorczyńska przebiegając skalę tonów między Herodem z szopki a Damą Kameliową”.) Po 1945 grała m.in. Marię Stuart („Maria Stuart” J. Słowackiego), Bertę Sonnenbruch („Niemcy"), Panową („Lubow Jarowaja"). Za najlepsze kreacje uznano Marię („Rozdroże miłości"), Annę („Kobieta we mgle") i Joannę („Dom kobiet"). „Potrafiła zawsze odnajdywać dla kreowanych postaci - pisał we wspomnieniu pośmiertnym J. Macierakowski - akcenty prawdziwie ludzkie, brzmiące równie szczerze i przekonywająco w rolach farsowych nawet; a przenikliwie i zawsze prawdziwie obrazując uczucia najbardziej różnych odmian współczesnej kobiety”.
  
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.15623.1
  Epitafium na cm. Powązkowskim:
  Ś.P.
  MARIA GORCZYŃSKA
  ARTYSTKA DRAMATYCZNA
  ZM. 23 VI 1959
  
  S. Łoza, Czy wiesz kto to jest, Warszawa 1938 - loza.1272

• Mapa grobów rodzinnych
  
  
• Kalendarzyk Rodzinny tej osoby
  
  
• Przodkowie - Drzewo ("64")
  
  
• Kuzyni
  
  
• Związek z M.J. Minakowskim