„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
CENECKA Teofila (działała 1844-1855), aktorkaByła siostrą - Marii C. i Sylwii C. (która bez powodzenia debiutowała w 1854 w Krakowie). Uczennica J.N. Kamińskiego. Debiutowała 7 X 1844 w t. lwow. w roli tyt. w „Dziewicy Orleańskiej” F. Schillera; następnie zagrała: Helenę („Hajdamacy na Ukrainie") i rolę tyt. w „Barbarze Radziwiłłównie” A. Felińskiego. Umiejętność poruszania się na scenie, ładny gest, ogłada, dobry głos, a przede wszystkim korzystne warunki zewnętrzne (uroda, majestatyczna postawa), spodobały się publiczności i lwow. prasie. Po otrzymaniu engagement objęła na scenie lwow. główne role w dramatach i tragediach, a także tzw. role salonowe. Grała m.in. Julię („Fiesco"), Elżbietę i Marię („Maria Stuart” F. Schillera), Ryksę („Ludgarda"), Królową Annę („Szklanka wody"), Ofelię („Hamlet"), Gonerylę („Król Lear"), Marię („Maria Tudor"), Bonę („Barbara Radziwiłłówna” A. Felińskiego). Szczególnie podobała się w rolach: Natalii („Lwy i lwice"), Anny („Sznurek pereł"), Margrabiny („Panna de Belle Isle"). Od 11 XI 1849 występowała gościnnie w t. krak., gdzie od 21 IV 1850 została zaangażowana na stałe. Grała tu z powodzeniem m.in. Małgorzatę („Wieża piekielna"). 5 VI 1851 jako pierwsza aktorka pol. zagrała Amelię w „Mazepie” J. Słowackiego; wybierając tę rolę na benefis, przyczyniła się do wprowadzenia tego dramatu na scenę polską. W 1851 opuściła Kraków; w 1852 występowała jeszcze z zespołem krak. w Poznaniu, oraz gościnnie we Lwowie. W kwietniu 1855 powróciła do t. lwow., nie wiadomo jednak na jak długo. Dość szczegółową charakterystykę aktorki pozostawił K. Estreicher, który pisał o niej: „rokując świetne nadzieje Cenecka nie ziściła ich; grywała dobrze, czasem bardzo dobrze, szlachetnie, z godnością, ale wymuszenie cedząc wyrazy i deklamując"; „mówiła prowincjonalizmem lwowskim, śpiewająco”.
Teofila Cenecki
(ID: teatr.76203.1)
